Merhaba. Ben virgüllü cümlelerde bazen bir kelimenin birden fazla kullanılmasının anlatım bozukluğu yaratıp yaratmadığını merak ediyorum. Örneğin “Ahmet elindeki kimya notlarını ve fizik notlarını yere düşürdü.” cümlesinde “notlarını” kelimesi iki defa kullanılmıştır. Sizce bu cümlede anlatım bozukluğu ya da herhangi bir dilbilgisi hatası var mıdır? Rica etsem bu soruma cevap verir misiniz?
Cümlede Bir Kelimenin Birden Fazla Kullanımı ve Dilbilgisi
Cümlenin dilbilgisi açısından doğru olup olmadığına bakmadan önce, belirttiğiniz cümle üzerinde inceleme yapalım.
Cümle Analizi
Cümleniz: “Ahmet elindeki kimya notlarını ve fizik notlarını yere düşürdü.”
Bu cümlede iki kez “notlarını” kelimesinin geçmesi bir anlatım bozukluğu yaratmıyor. Ancak, bir kelimenin tekrar edilmesi durumunun dilbilgisi kuralları çerçevesinde nasıl değerlendirileceğini anlamak önemlidir.
-
Doğru Kullanım: Cümledeki “notlarını” kelimesi, hem kimya hem de fizik notlarını tanımlamak için kullanılmıştır. Bu tür bir kullanım, cümlenin anlamını netleştirdiği ve içerik bakımından zenginleştirdiği için dilbilgisi açısından bir sorun teşkil etmez.
-
Anlatım Bozukluğu: Anlatım bozukluğu, genellikle cümlede ifadelerin karışmasından, belirsizlikten ya da gereksiz tekrarlar sebebiyle meydana gelir. Verilen örnekte bu tür bir durum söz konusu değildir. Çünkü cümlede iki farklı nesne bulunmaktadır (kimya notları, fizik notları) ve her iki nesne de “notlarını” kelimesi ile ilişkilendirilmiştir.
Farklı Kullanım Şekilleri
Aynı kelimenin bir cümlede farklı şekillerde kullanılması, dil açısından zenginlik katarken anlamı da pekiştirebilir. Ancak, bunu aşırı şekilde tekrarlamaktan kaçınmak önemlidir. Örneğin:
- Yanlış: “Ali, Ali’nin kitabını okudu.” (Burada özne tekrarından dolayı cümle karışık ve belirsiz olabilir.)
- Doğru: “Ali, arkadaşının kitabını okudu.” (Bu cümle daha net bir anlam ifade ediyor.)
Sonuç
Bu gibi durumlarda önemli olan, kullanılan kelimelerin cümlenin bütünlüğüne ve anlamına nasıl etki ettiğidir. Cümlede bir kelimenin birden fazla kullanılması dilbilgisi açısından sorun yaratmaz, aksine cümledeki anlamı güçlendirebilir. Yeter ki cümlenin akışını bozmadan ve anlamı çarpıtmadan kullanılsın.
TERİMLER:
Anlatım bozukluğu: Cümlenin anlamının karışık olması, anlatılmak istenen düşüncenin açık bir şekilde ifade edilmemesi durumu.
Eğer aynı konuya değiniyorsa, tek seferde kullanılmasının daha etkili ve anlamlı olacağını düşünüyorum. Bu şekilde anlamı fazla etkilemiyor ama estetik durmuyor. Örneğin, verdiğin cümle yerine bu şekilde bir kullanım daha etkili ve estetik durur diye düşünüyorum:
“Ahmet elindeki kimya ve fizik notlarını yere düşürdü.”