-
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir kullanıma ait birinci kelimede sıfat, ikinci kelimede zarf görevindedir?
A) Orada çok insana karşılaştım, hepsi çok korkuyordu.
B) Arkadaş, kişiyi kötü yola sürükler.
C) Ekşi mayalı köy ekmeği alayım.
D) Zeytinyağlı biraz zeytin biraz da peynir severdim.
E) Ablam: “Büyük lokma ye, büyük söz söyleme.” der her zaman. -
Aşağıdaki atasözlerinin hangisinde bir kelime grubu yoktur?
A) Testiyi kırılan çamurdan keserler.
B) Çalıştırırsan uzağan Allah yapar.
C) Kızım köşeyi uyurum.
D) Farelerin tuzağıd, tek yumurtlar.
E) Bakarsan bağ olur, bakmazsan dağ olur. -
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir ünvan grubu yoktur?
A) Doktor Aylin, hastalıklı klir çok şey açıkladı.
B) Mezarı nıhtedi, bu yanlış duyurmayı kabul etmeyecek.
C) Şeyh İmam söylediklerini dinlemedi.
D) Sevbü Haşmen seninle görüşmek istiyor.
E) Bilge Kaan, Göktürklerin önemli hukedamından biridir. -
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir edat grubu vardır?
A) Çocukları hem akıllı hem terbiyeli.
B) Annem sabahları yürüyorken gösteriyor.
C) Kendimi bir dağa tırmanmış kadar yorgun hissediyorum.
D) Ya mavi elbiseyi ya da siyah eteği alacağım.
E) Sana vereceğim kitapların da evde unuttum. -
Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?
A) Fransızca ve İtalyanca Hint-Avrupa dil ailesinin Roma kolundandır.
B) Moğolca ve Türkçe, Ural-Altay dil ailesinin aynı koluna mensup dillerdir.
C) Arapça dünya mezeleri arasında yapılmakta anlamı eklemli bir dildir.
D) Tek heceli dillerin çeken yeni bir vurgu sistemi vardır.
E) Macarca yapı bakımından eklemli diller grubundandır. -
‘Toplumsal sorunları bilmemesi ve toplumdan kopuk yaşaması nedeniyle.’ cümlesinin nitelikleri, aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
A) Basit - olumlu - düz - eksiltili cümle
B) Basit - olumlu - devrik - bağımsız cümle
C) Birleşik - olumlu - eksiltili - fiil cümlesi
D) Basit - olumsuz - devrik - bağımsız cümle
E) Sıralı - olumlu - eksiltili - fiil cümlesi -
‘Bu evlerin bahçelerinde her mevsim farklı çiçekler açar.’ cümlesine ait görev kelimeleri yukarıdaki açıklamaların içerisine sırasıyla verilmemiştir?
A) Özne - Zarf tümleci - Nesne - Yüklem
B) Dolaylı tümleç - Özne - Yüklem
C) Nesne - Dolaylı tümleç - Zarf tümleci
D) Zarf tümleci - Dolaylı tümleç - Özne - Yüklem
E) Dolaylı tümleç - Zarf tümleci - Nesne - Yüklem -
Aşağıdakilerin hangisi biçimce birleşik, anlamca olumsuz bir cümledir?
A) Ne demek istediğini bilirim ki ne derdi bildik bile.
B) Yapmam gerekeni senden iyi hep bilirim.
C) Ya bizimle gelirsin ya da evde yalnız oturursun.
D) Benimle niçin konuşmuyor anlamış değilim.
E) Ne yazık ki şehre üç gündür elektrik verilemiyor.
Sıfat ve Zarf Görevi
Doğru Cevap: A
Cümle: “Orada çok insana karşılaştım, hepsi çok korkuyordu.”
1.1. Sebep: Cümlede “çok” kelimesi sıfat olarak “insana” kelimesinin anlamını güçlendirirken (sayıyı veya miktarı nitelendirir), “çok korkuyordu” kısmında da “çok” kelimesi “korkuyordu” fiilinin durumunu (miktarını) ifade eden bir zarf görevi görmektedir.
Diğer Seçeneklerin Analizi:
B) “Arkadaş, kişiyi kötü yola sürükler.”
- “kötü” sıfat, “yola” kelimesinin nitelendiricisi; “kişi” zarf olarak kullanılmamış.
C) “Ekşi mayalı köy ekmeği alayım.”
- “ekşi” sıfat; “mayalı” yine sıfat, zarf yok.
D) “Zeytinyağlı biraz zeytin biraz da peynir severdim.”
- “zeytinyağlı” sıfat, “biraz” ise zarf değil, miktar belirtecidir.
E) “Ablam: “Büyük lokma ye, büyük söz söyleme.” der her zaman.”
- “Büyük” kelimesi sıfat, ancak “her zaman” bir zarf grubudur.
Kelime Grubu Yokluğu
Doğru Cevap: C
Cümle: “Kızım köşeyi uyurum.”
1.1. Sebep: Bu cümlede “köşeyi” kelimesi öncesinde bir yüklem veya ek fiille birleşmediğinden, tamamlayıcı bir ifade oluşturmaktadır. Diğer seçeneklerde tamamlayıcı kelimeler grubu mevcuttur.
Diğer Seçeneklerin Analizi:
A) “Testiyi kırılan çamurdan keserler.”
- Burada kelime grubu vardır. “kırılan çamurdan” kelime grubu tamamlayıcıdır.
B) “Çalıştırırsan uzağan Allah yapar.”
- “uzağan Allah” bir kelime grubudur.
D) “Farelerin tuzağı, tek yumurtlar.”
- “Farelerin tuzağı” bir kelime grubu oluştururken “teks” öznenin işlevini görür.
E) “Bakarsan bağ olur, bakmazsan dağ olur.”
- “Bakarsan” ve “bakmazsan” ifadeleri de bir kelime grubu oluşturur.
Ünvan Grubu Yokluğu
Doğru Cevap: B
Cümle: “Mezarı nıhtedi, bu yanlış duyurmayı kabul etmeyecek.”
1.1. Sebep: “Nıhtedi” kelimesi Türkçede geçerli bir ünvan veya isim olarak kullanılmamaktadır. Diğer cümlelerde bir ünvan grubu mevcuttur.
Diğer Seçeneklerin Analizi:
A) “Doktor Aylin, hastalıklı klir çok şey açıkladı.”
- “Doktor Aylin” bir ünvan grubudur.
C) “Şeyh İmam söylediklerini dinlemedi.”
- “Şeyh İmam” bir ünvan grubudur.
D) “Sevbü Haşmen seninle görüşmek istiyor.”
- “Sevbü Haşmen” burada bir ünvan grubunu ifade eder.
E) “Bilge Kaan, Göktürklerin önemli hukedamından biridir.”
- “Bilge Kaan” ünvan grubunu oluşturur.
Edat Grubu
Doğru Cevap: B
Cümle: “Annem sabahları yürüyorken gösteriyor.”
1.1. Sebep: “Yürüyorken” ifadesi, eylemin gerçekleştirilirken geçen zaman dilimini belirtir ve “sabahları” kelimesi ile birleşerek bir edat grubu oluşturur.
Diğer Seçeneklerin Analizi:
A) “Çocukları hem akıllı hem terbiyeli.”
- Burada sadece sıfatlar var.
C) “Kendimi bir dağa tırmanmış kadar yorgun hissediyorum.”
- Bir edat grubu yoktur.
D) “Ya mavi elbiseyi ya da siyah eteği alacağım.”
- Yine bir edat grubu içermemektedir.
E) “Sana vereceğim kitapların da evde unuttum.”
- Edat grubu yoktur.
Bilgi Yanlışı
Doğru Cevap: C
Cümle: “Arapça dünya mezeleri arasında yapılmakta anlamı eklemli bir dildir.”
1.1. Sebep: Arapça, genellikle semitik diller arasında yer aldığından, eklemli bir dil olarak tanımlanamaz.
Diğer Seçeneklerin Analizi:
A) Doğru bilgi: Fransızca ve İtalyanca Roman dilleri arasındadır.
B) Doğru bilgi: Moğolca ve Türkçe Ural-Altay dil ailesine mensuptur.
D) Doğru bilgi: Tek heceli diller genellikle vurgusuzdur.
E) Doğru bilgi: Macarca, Ural diller grubunda eklemli bir dildir.
Cümlenin Nitelikleri
Doğru Cevap: D
Cümle: “Toplumsal sorunları bilmemesi ve toplumdan kopuk yaşaması nedeniyle.”
1.1. Sebep: Bu cümle, bir basit cümle olup olumsuz bir anlatım sergilemektedir. “Eksiltili” tanımı burada “bilmemesi” ve “yaşaması” kısımlarında görülen eksiklikleri ifade etmektedir.
Diğer Seçeneklerin Analizi:
A) Basit - olumlu değil; cümlede olumsuz durumu içeriyor.
B) Basit - olumlu değil.
C) Birleşik değil, iki olumsuz durum içerir.
E) Sıralı cümle değil.
Görev Kelimeleri
Doğru Cevap: B
Cümle: “Bu evlerin bahçelerinde her mevsim farklı çiçekler açar.”
1.1. Sebep: “Bahçelerinde” dolaylı tümleç (nerede), “her mevsim” zarf tümleci (ne zaman), “çiçekler” özne ve “açar” yüklemdir.
Diğer Seçeneklerin Analizi:
A) Kelimeler yanlış sıralanmış.
C) Nesne ve dolaylı tümleç sıralaması hatalı.
D) Zarf tümleci ve dolaylı tümleç sırası yanlıştır.
E) Dolaylı tümleç, zarf tümleci ve özne yanlış sıralanmış.
Biçimce Birleşik, Anlamca Olumsuz
Doğru Cevap: A
Cümle: “Ne demek istediğini bilirim ki ne derdi bildik bile.”
1.1. Sebep: Cümle, birleşik bir biçim içerirken “ne” ile birlikte yapılan ifadeler olumsuz bir anlam taşımaktadır.
Diğer Seçeneklerin Analizi:
B) Anlam olarak olumlu.
C) İki olasılık da olumlu.
D) Cümle olumsuz ancak birleşik yok.
E) “Verilememek” olumsuz ama bir birleşiklik yok.
TERİMLER:
Zarf: Fiilin, sıfatın veya başka bir zarfların anlamını belirten veya açıklayan sözcük.
Ünvan: Belirli bir beceri veya meslekle ilişkili unvan veya sıfat.
Edat Grubu: Cümle içinde belirli bir anlamı ve işlevi olan sözcük grubu.
Bilgi Yanlışı: Gerçeklerle uyuşmayan veya yanlış yönlendirme içeren bilgi.
Eksiltili Cümle: Tam anlamıyla ifade edilmeyen veya bazı kelimelerin atlandığı cümle.
Birleşik Cümle: İki veya daha fazla ana cümlenin bir araya gelmesiyle oluşan cümleler.
Cevaplar:
1. Soru:
C) Ekşi mayalı köy ekmeği alayım.
- Ekşi: Sıfat (ekmeği niteliyor)
- Mayalı: Zarf (ekşi nasıl olduğu belirtiliyor)
Diğer seçeneklerde sıfat ve zarfın bu şekilde yan yana gelmediği veya görevlerinin farklı olduğu örnekler bulunmaktadır.
2. Soru:
C) Kızım köşeyi uyurum.
Bu atasözünde belirli bir kelime grubu yerine, günlük dilde kullanılan bir ifade yer almaktadır. “Köşeyi uyurum” ifadesi, “Az bir miktar uyurum” anlamına gelmektedir.
3. Soru:
B) Mezarı nıhtedi, bu yanlış duyurmayı kabul etmeyecek.
Burada “Mezarı nıhtedi” bir ünvan grubu değil, kişinin mezarına saygı duyacağı anlamında kullanılan bir deyimdir.
4. Soru:
E) Sana vereceğim kitapların da evde unuttum.
“Da” burada bir bağlaç olarak kullanılmakla birlikte, “evde” ile birlikte bir edat grubu oluşturmaktadır.
5. Soru:
C) Arapça dünya mezeleri arasında yapılmakta anlamı eklemli bir dildir.
Arapça eklemli bir dil olmasına rağmen, “dünya mezeleri arasında yapılmakta” ifadesi dilin yapısıyla ilgili bir bilgi değil, kullanıldığı alanla ilgili bir bilgi içermektedir.
6. Soru:
A) Basit - olumlu - düz - eksiltili cümle
Cümle basit (bir fiil öbeği), olumlu, düz (söz sırası bozuk değil) ve eksiltili (tümleçlerden biri eksik) yapıdadır.
7. Soru:
D) Zarf tümleci - Dolaylı tümleç - Özne - Yüklem
- Bahçelerinde: Zarf tümleci (nerelerinde?)
- Her mevsim: Zarf tümleci (ne zaman?)
- Farklı çiçekler: Dolaylı tümleç (neyi?)
- Açar: Yüklem
8. Soru:
E) Ne yazık ki şehre üç gündür elektrik verilemiyor.
Cümle biçimce birleşik (iki yüklemli), anlamca olumsuz (“verilemiyor”) bir yapıdadır.
Not: Bu soruların cevapları, Türkçenin yapısal özelliklerine ve cümlelerin anlamına göre verilmiştir. Ancak dil, canlı ve sürekli değişen bir olgu olduğundan, farklı yorumlar da olabilir.
Ek Bilgiler:
- Sıfat: Bir ismin özelliğini belirten sözcüktür.
- Zarf: Fiilin, sıfatın veya başka bir zarfın anlamını tamamlayan veya değiştiren sözcüktür.
- Edat: İsimleri veya cümleleri birbirine bağlayan sözcüktür.
- Ünvan: Bir kişinin veya bir şeyin özelliğini, görevini veya durumunu belirten sözcüktür.
- Kelime grubu: Anlam bütünlüğü olan iki veya daha fazla kelimenin bir araya gelmesiyle oluşan yapıdır.
Bu cevaplar, Türkçenin temel yapısını anlamak için size yardımcı olacaktır. Daha detaylı bilgi için bir dil bilimciye danışabilirsiniz.