Aşağıdaki cümlelerden hangisinde sıfatın nitelediği ad kullanılmadığı için sıfat adlaşmıştır ?
A) Daha değmemişti on dört yaşına.
B) Aradılar, bir tenhada buldular.
C) Böyle günde dargın durmak olur mu?
D) Benim sadık yârim kara topraktır.
E) Onlar gizlice anlaşmışlar.
Cevap: D) Benim sadık yârim kara topraktır.
Neden?
Cümlede “kara toprak” ifadesi sıfat olan “kara” tarafından nitelendiriliyor. Ancak cümlede “sadık yârim” ifadesinin ad olarak kullanılması gerekiyordu. Bu yüzden sıfat adlaşmıştır. Diğer cümlelerde ise sıfatların nitelendirdiği adlar mevcuttur.
Cevap (D) seçeneğidir.
(D) seçeneğindeki “kara” sözcüğü, “yârim” sözcüğü ile birlikte “kara toprak” tamlamasını oluşturmaktadır. Bu tamlamada “kara” sözcüğü, “toprak” ismini niteleyen bir sıfattır. Ancak cümlede “toprak” sözcüğü kullanılmadığı için “kara” sözcüğü adlaşmış sıfat olarak kullanılmıştır.
Diğer seçeneklerde ise sıfatın nitelediği ad açıkça belirtilmiştir.
(A) seçeneğindeki “on dört” sözcüğü, “yaşına” sözcüğü ile birlikte “on dört yaşına” tamlamasını oluşturmaktadır. Bu tamlamada “on dört” sözcüğü, “yaşı” ismini niteleyen bir sıfattır.
(B) seçeneğindeki “tenha” sözcüğü, “bir tenhada” tamlamasını oluşturmaktadır. Bu tamlamada “tenha” sözcüğü, “bir” sözcüğü ile birlikte “bir tenhada” tamlamasını oluşturmaktadır. Bu tamlamada “tenha” sözcüğü, “bir” sözcüğü ile birlikte “bir” ismini niteleyen bir sıfattır.
(C) seçeneğindeki “böyle” sözcüğü, “günde” sözcüğü ile birlikte “böyle günde” tamlamasını oluşturmaktadır. Bu tamlamada “böyle” sözcüğü, “günde” sözcüğü ile birlikte “günde” ismini niteleyen bir sıfattır.
(E) seçeneğindeki “gizlice” sözcüğü, “anlaşmışlar” sözcüğü ile birlikte “gizlice anlaşmışlar” tamlamasını oluşturmaktadır. Bu tamlamada “gizlice” sözcüğü, “anlaşmışlar” sözcüğü ile birlikte “anlaşmışlar” ismini niteleyen bir sıfattır.
