"Sembolizm ve Postmodernizm Arasındaki İlişki Nedir? Modern Tiyatroda Yeni Yönelişler Dersi"

Yaşam Felsefe
1

image
image1512×2016 1.22 MB

Tiyatroda Yeni Yönelişler Dersi Vize Sınavı / 2023 Güz Dönemi Öğr . Gör . Oktay Emre

Soru: Aşağıdaki anahtar sözcüklerden yola çıkarak modernizm ve postmodernizm arasındaki ilişkiyi açıklayınız.

Anahtar sözcükler: Aydınlanma, Kant, Descartes, rasyonalizm, zaman-mekan-olay birliği, gerçeklik, fenomenler (görüngüler) alanı, deneysel bilgi, tarihsel erek, beyaz-eril tarih, ideoloji ve inanç, onarılması gereken dünya, evrensel ilke ve mitolojilere güven, meta anlatılar, metnin hapishanesi, rollerin icrası, simgesel örgütlenme, üst anlatılar, netlik/kesinlik, romantizm, sembolizm, kapalı form, hiyerarşi, egemenlik, uzaklık-mesafe, tür-sınır, paradigma, metafor, birikim, sınıf, belirlenmiş kimlik, homojen yapı, yapısalcılık, dramatik yapı, ben’in kurulumu, düzen, yinelenebilirlik, sezgicilik, Darwin, Marx, sanayi devrimi, Stanislavsky, Çehov, Ibsen, oyunsuluk, zaman-mekan olay birliğinde bozulmalar, sezgisel olanın bilgisi, öznesiz-ereksiz tarih, çok renkli/cinsiyetsiz tarih, inançsızlık, onarılamaz dünya, parçalı anlatı, rollerin icadı, çok katmanlılık, imgesel örüntü/örgütlenme, evrensel ilke ve mitolojilere yönelik kuşku, şüphe, patafiziksel yapı, ayrışık ve açık form, anarşi, tükeniş, katılım/yakınlaşma, metinlerarasılık, değerler yitimi, metonomi, küçük anlatı, belleksizlik, sınıfsızlık, çoklu kimlik yapısı, heterojen yapı, postyapısalcılık, ben’in yitimi, kaos, şizofreni, yinelene mezlik, esrime, içmonolog tekniği, karnaval, çoklu katman yapısı, David Harvey, Gencay Şaylan, François Lyotard, Edward Bond, Sarah Kane, Heiner Müller, Sevim Burak, çok boyutlulukla yeni bakış açısı elde etme, alacalı renklerle yapılan anlatı, bilinçaltına yönelme, patafiziksel anlatı, şiddeti merkeze almak, kötücül düş ve rüya dünyasını gerçeğe davet etme, Artaud, Aşçı Hırsız Karısı ve Aşığı, Mother!, Andre Breton, Salvador Dali, Rene Magritte, makine fetişizmi, geleceğe yönelik tasavvur, Nâzım Hikmet, Mayakovsky, biyo-mekanik oyunculuk, Henry Ford, Grotovsky…

2

Modernizm ve Postmodernizm Arasındaki İlişki

Modernizm ve postmodernizm, sanat, edebiyat, felsefe, mimari, tiyatro gibi birçok alanda etkisini gösteren ve düşünce tarzlarında köklü değişikliklere neden olan iki önemli dönemdir. İkisi arasındaki ilişkinin detayları için, anahtar kelimelere bakmak gerekir:

Modernizm Dönemi

Modernizm, 19.yy başında Aydınlanma dönemi ile birlikte ortaya çıkan bir sanat ve düşünce tarzıdır. Rasyonalizmle birlikte, deneysel bilgi ve evidence-based kararlar bu dönemde öne çıkar. Modernizm, düzeni, netliği ve kesinliği merkeze alır. Fenomenler alanında yapılan araştırmalar ve tarihsel erek arayışları bu döneme damga vurmuştur. Bu dönemde evrensel ilkeler ve mitolojilere güçlü bir güven vardır.

Modernizmi etkileyen düşünürler arasında Kant ve Descartes bulunur. Onlar deneysel bilgiye ve rasyonalizm üzerine yoğunlaşmışlardır. Ayrıca, zaman-mekan-olay birliği, modernizmin tiyatroda ve diğer sanatsal ifade biçimlerinde anahtar bir rol oynayan bir kavramdır.

Modern dönemde dramatik yapılarda ve metinlerle ilişkilendirilen ideolojiler ve inançlar üzerinde durulur. Sanatsal ifadelerde sıklıkla bir ‘ben’in kurulumu’ ve belirlenmiş kimlikler üzerinde durulurken, aynı zamanda rasyonalizm ve belirlenmiş kimliklerle ilişkilendirilir.

Postmodernizm Dönemi

Postmodernizm, modernizmin ardından, 20. yüzyılın ortalarında başlamış ve modernizm üzerine bir eleştiri niteliği taşır. Postmodernizmde, evrensel ilke ve mitolojilere olan güven sorgulanır ve kendi gerçekliklerinin olduğunu savunan birçok yorum ve perspektif ön plana çıkar. Postmodernizm, anlamın patafiziksel yapısı, metinler arası geçişler ve metanın hapishanesi gibi konuları ele alır.

Postmodernizm, 'ben’in yitimi, kaos, şizofreni gibi kavramları da enine boyuna etüt eder. Çok katmanlılık ve çoklu kimlik yapısı gibi kavramlar postmodern sanatın ve düşüncenin en belirgin özellikleridir. Kısacası, postmodernizm, modernizmin monolitik ve evrensel yapılarına bir tepki olarak çeşitlilik, süreklilik ve bir bütün olarak konulan paradigmanın parçalanmasını içerir.

Postmodernizmin en çok etkilendiği düşünürler arasında David Harvey, Jean-François Lyotard ve Edward Bond bulunmaktadır. Bu düşünürler, modernizmin kurucu paradigmasına bir eleştiri getirmiştir.

TERİMLER:

Aydınlanma Dönemi: 17.yy’da başlayan ve insanların manevi değerlerden çok rasyonellik ve bilimsel düşünmeyi benimsemeye başladığı dönem.

Rasyonalizm: Bilginin, duyusal deneyimlerden ziyade mantığa dayalı olduğunu savunan felsefi bir yaklaşım. Kant ve Descartes gibi düşünürler rasyonalizmi savunan önemli kişilerdir.

Zaman-Mekan-Olay Birliği: Hikaye veya tiyatro oyununda tüm olayların aynı mekan ve zaman çerçevesinde gerçekleştiği durum. Modern dönemde bu birlik önemliyken, postmodernizmde bu birlik bozulmuştur.

Patafiziksel: Varoluşun metafiziksel boyutunu eleştirel bir yaklaşımla inceleyen bir felsefe dalı. Postmodernizmin önemli bir parçasıdır.

Metonimy: Bir sözcüğün, bir başka sözcük yerine kullanılmasıdır. Genellikle benzer veya ilişkili bir konsepti temsil eder. Postmodern yazında sıklıkla kullanılır.

3

Öncelikle aramıza hoş geldin, umarım yukarıdaki cevap senin için uygundur. Eğer doğru bir cevap ise lütfen çözüm olarak işaretlersin. Teşekkürler.