Saltanatın Kaldırılmasını Hızlandıran Gelişme
Saltanatın kaldırılmasını hızlandıran gelişmeyi anlamak için, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş sürecinin ve o dönemde meydana gelen olayların detaylarına bakmamız gerekmektedir. Soruya verilen seçeneklere tek tek bakalım:
Cumhuriyet’in ilan edilmesi
Cumhuriyet’in ilanı, 29 Ekim 1923’te gerçekleşmiştir. Ancak saltanatın kaldırılması, 1 Kasım 1922 tarihinde gerçekleşmiştir. Bu nedenle Cumhuriyet’in ilanı, saltanatın kaldırılmasını hızlandıran bir gelişme değildir, çünkü bu olay zaten saltanatın kaldırılmasından sonradır.
Halk Fırkasının kurulması
Halk Fırkası (sonrasında Cumhuriyet Halk Partisi), 9 Eylül 1923 tarihinde kurulmuştur. Bu da yine, saltanatın kaldırılmasından bir yıl sonradır. Dolayısıyla bu seçenek de geçersizdir.
Mustafa Kemal Paşa’nın Başkomutan seçilmesi
Mustafa Kemal Paşa, 5 Ağustos 1921’de Başkomutan olarak seçilmiştir. Bu olay, Türk Kurtuluş Savaşı’nın gidişatını değiştiren önemli bir gelişmedir, ancak doğrudan saltanatın kaldırılması ile ilgili değildir.
Halifeliğin kaldırılması
Halifeliğin kaldırılması, 3 Mart 1924 tarihinde gerçekleşmiştir. Saltanatın kaldırılmasından sonra olup Cumhuriyet’in ilanından da sonra gerçekleşmiştir. Bu yüzden halifeliğin kaldırılması, saltanatın kaldırılmasını hızlandırmış olamaz.
İstanbul Hükümeti’nin Lozan Konferansına davet edilmesi
Lozan Konferansı, saltanatın kaldırılmasının hemen öncesinde önemli bir gelişme olarak karşımıza çıkar. 1 Kasım 1922’de saltanatın kaldırılmasının en önemli nedenlerinden biri, İstanbul Hükümeti’nin Lozan Konferansı’na davet edilmesi ve Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) ile paralel bir yönetim olarak görülmesidir. Bu durum, iki başlı yönetimi sona erdirerek TBMM’nin tek yönetim olarak tanınmasını sağlamak amacı güdüyordu. Dolayısıyla bu seçenek doğru cevaptır.
Doğru cevap: e) İstanbul Hükümeti’nin Lozan Konferansına davet edilmesi.
Diğer Seçeneklerin Detaylı Açıklaması:
Cumhuriyet’in ilan edilmesi:
Cumhuriyet’in ilanı, ülkede yönetim şeklinin sultanlık ya da saltanattan cumhuriyete dönüştüğünü ilan eden önemli bir olaydır. Ancak saltanat zaten öncesinde kaldırıldığı için, Cumhuriyet’in ilanı saltanatın kaldırılmasını hızlandıran bir gelişme olamaz.
Halk Fırkasının kurulması:
Halk Fırkası, Cumhuriyet Halk Partisi’nin ilk hali olup, Cumhuriyet ve inkılapların savunucusu olmuştur. Ancak bu parti, saltanatın kaldırılmasından sonra kurulmuştur. Bu yüzden saltanatın kaldırılmasını hızlandıran bir etken olamaz.
Mustafa Kemal Paşa’nın Başkomutan seçilmesi:
Başkomutan seçilmesi, Kurtuluş Savaşı’nda askeri komutayı sağlamlaştırmış ve zaferin kazanılmasını sağlamıştır. Ancak doğrudan saltanatı hedef almamış ve dolaylı olarak etkisi olabileceğinden, doğrudan doğruya bu olayı hızlandıran bir etken değildir.
Halifeliğin kaldırılması:
Halifeliğin kaldırılması, 1924’te gerçekleşmiş ve laik devlet yapısının kurumsallaşmasını sağlamıştır. Ancak saltanatın kaldırılmasından sonradır, bu nedenle saltanatın kaldırılmasını hızlandıran bir gelişme olamaz.
TERİMLER:
Lozan Konferansı: Lozan Barış Antlaşması’nın müzakere edildiği, Türkiye’yi uluslararası alanda tanıyan ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasında önemli bir yer tutan konferans.
