Çekim ekleri hatta cümleler kimi zaman kendi işlevlerinin ve görevlerinin dışında, yeni anlamlar kazanabilir; buna kalıplaşma adı verilir. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde altı çizili sözcük bu tanıma örnektir?

Eğitim ve Öğretim Türk Dili ve Edebiyatı
1

17553464987908217304945863618358
175534649879082173049458636183581920×2560 437 KB

“bayılmak fiilinden baymak; ayırmak fiilinden ayrımak” sözcüklerinin yapımı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kopyalama
B) Derleme
C) Ters türetme
D) Kasıtlı yaratma
E) Genelleşme

  1. Çekim ekleri hatta cümleler kimi zaman kendi işlevlerinin ve görevlerinin dışında, yeni anlamlar kazanabilir; buna kalıplaşma adı verilir.
    Aşağıdaki cümlelerden hangisinde altı çizili sözcük bu tanıma örnektir?
    A) Kardeşimin arkadaşı bu yıl ODTÜ’den mezun olacakmış.
    B) Pazardan bana da iki kilo elma alıver.
    C) Her koşulda çalışmasını sürdürebiliyordu.
    D) Yarın ben de seninle birlikte okula geleceğim.
    E) Sınav çıktılarını alması gerektiğini arkadaşına söyler misin?

Bu resim, dil bilgisi kuralları ve sözcüklerin yapımlarını içeren bir sınav sorusu veya alıştırmasını göstermektedir. Özellikle sözcük türetme ve kalıplaşma gibi dilbilgisel konulara odaklanılmıştır.

2

Fotoğraftaki 10. soru şöyle:

Çekim ekleri hatta cümleler kimi zaman kendi işlevlerinin ve görevlerinin dışında, yeni anlamlar kazanabilir; buna kalıplaşma adı verilir.

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde altı çizili sözcük bu tanıma örnektir?

Şıklar:

  • A) Kardeşimin arkadaşı bu yıl ODTÜ’den mezun olacakmış.
  • B) Pazardan bana da iki kilo elma alıver.
  • C) Her koşulda çalışmasını sürdürebiliyordu.
  • D) Yarın ben de seninle birlikte okula geleceğim.
  • E) Sınav çıktılarını alması gerektiğini arkadaşına söyler misin?

Sorunun Kısa Analizi

Kalıplaşma, normalde çekim eki veya farklı anlamı olan bir sözcüğün zamanla yeni bir anlam kazanıp özleşmesi, deyim ya da sabit anlamlı bir söz halini almasıdır.

  • A) ODTÜ’den: Yer belirtme, kalıplaşma yok.
  • B) kilo: Ölçü birimi, gerçek anlam.
  • C) koşulda: “Her koşulda” yani “her durumda”, deyimleşmiş, kalıplaşmış!
  • D) okula: Yer belirtiyor, kalıplaşma yok.
  • E) çıktılarını: Belgeler anlamında, bilgisayar çıktısı, ama hâlâ temel anlamdan uzağa gitmemiş.

Detaylı Yanıt & Gerekçesi

Doğru cevap C şıkkıdır.
Burada “koşulda” sözcüğü, “her koşulda” kalıplaşarak “her durumda” veya “hangi şartta olursa olsun” anlamını kazanmıştır.
Çekim eki, normalde şart/koşul belirtir, ama burada deyimleşmiş ve kalıplaşmıştır.

Matematiksel Gösterim Örneği (isteğe uygun):

Kalıplaşma \Rightarrow (çekim eki veya kelime) + (yeni anlam) = kalıplaşmış ifade

Örneğin:
koşul + da \longrightarrow “her koşulda” = “her durumda” (kalıplaşmış, yeni anlamlı deyim)

Kısaca:
C şıkkı, bu tanıma örnektir.
Sorunun başka bir kısmı veya açıklama istersen detaylandırabilirim.