“Bende belirgin bir doğa sevgisi başlamıştı.” cümlesinin dilbilgisel incelemesi yapılırken çeşitli özellikler dikkate alınır. Bu özellikleri tek tek inceleyerek doğru cevabı belirleyelim.
1. Cümlenin Yapısı: Basit veya Birleşik
Cümleler, yüklemlerine göre basit veya birleşik cümle olarak incelenir.
Basit Cümle: Tek bir fiil veya yükleme sahiptir ve bağlı cümlecik veya yan cümlecik içermez.
Birleşik Cümle: Ana cümle dışında bir ya da daha fazla yan cümlecik barındırır.
Verilen cümlede sadece bir yüklem (başlamıştı) bulunmakta ve başka cümlecik yer almamaktadır. Bu nedenle basit cümledir.
2. Cümlenin Dizilişi: Kurallı veya Devrik
Cümle yapısı, yüklemin yer aldığı konuma göre kurallı veya devrik olabilir.
Kurallı Cümle: Yüklemin cümlenin en sonunda olduğu cümlelerdir.
Devrik Cümle: Yüklemin cümle içinde farklı pozisyonlarda (ön veya ortada) yer aldığı cümlelerdir.
Verilen cümlede yüklem (başlamıştı) sonda yer almaktadır. Bu nedenle cümle kurallı bir cümledir.
3. Yüklemin Türü: Fiil veya İsim
Cümlede bulunan yüklemin fiil ya da isim kökenli olup olmaması önemlidir.
Fiil Cümlesi: Yüklemi bir fiil olan cümlelerdir.
İsim Cümlesi: Yüklemi bir isim veya isim soylu kelime olan cümlelerdir.
“Başlamıştı” kelimesi, “başlamak” fiilinin türemiş (geçmiş zaman) halidir. Bu nedenle, cümlemiz bir fiil cümlesidir.
4. Cümlenin Anlamı: Olumlu veya Olumsuz
Cümlenin ifade ettiği anlamın olumlu ya da olumsuz olup olmadığı belirlenir.
Olumlu Cümle: Eylemin gerçekleştiğini veya durumun var olduğunu ifade eder.
Olumsuz Cümle: Eylemin gerçekleşmediğini veya durumun bulunmadığını ifade eder. Genellikle “değil, yok, -ma, -me” gibi olumsuz unsurlar içerir.
Cümlede eylemin (doğa sevgisinin başlaması) gerçekleştiği belirtilmektedir. Yani cümle olumludur.
Sonuç
Tüm bu incelemeler ışığında, doğru cevap:
C) Basit, kurallı, fiil, olumlu.
TERİMLER:
Basit Cümle: Tek bir yüklem barındıran ve yan cümlecik içermeyen cümle. Kurallı Cümle: Yüklemi sonda yer alan cümle. Fiil Cümlesi: Yüklemi fiil olan cümle. Olumlu Cümle: Eylemin gerçekleştiğini belirten cümle.