Ünlü Değişimi Olan Cümlenin Belirlenmesi
Ünlü değişimi, Türkçe dil bilgisinde ünlü daralması olarak bilinen bir olgudur. Bu olay, genellikle “-a, -e, -i” eklerinin aldığı kelimelerde meydana gelir ve ünlülerin daralarak “-ı, -i, -u, -ü” haline gelmesiyle sonuçlanır.
İnceleme
Her bir cümledeki kelimeleri dikkatle inceleyelim ve ünlü değişiminin olup olmadığını değerlendirelim.
I. Cümle: “Bana göre sağlıklı olmak, mutluluğun öncelikli öğesidir.”
Bu cümlede herhangi bir ünlü değişimi bulunmamaktadır. Kelimeler doğal halleriyle kullanılmıştır ve daralma olayı görülmemektedir.
II. Cümle: “Düzenli kişisel temizlik ile pek çok hastalığın önüne geçilmektedir.”
Bu cümlede de ünlü değişimi olmamaktadır. Kelimeler olduğu gibi kaldığı için ünlü daralması yaşanmamıştır.
III. Cümle: “Çöpler ve diğer insan atıkları her zaman mikrop ve parazit yumurtası barındırır.”
Bu cümlede de ünlü değişimi görülmemektedir. Hiçbir kelimede ünlüler daralarak değişmemiştir.
IV. Cümle: “Sağlığın korunabilmesi için iklim koşullarına göre giyinmek gerekir.”
Bu cümlede de ünlü değişimi yoktur. Kelimeler normal halleriyle yazılmıştır ve ünlü daralması yaşamamıştır.
V. Cümle: “Bozulmaması için besinler bekletilmeden dolaplara kaldırılmalıdır.”
Bu cümlede “bekletilmeden” kelimesine dikkat edelim. Bu kelimenin asıl hali "beklemek"tir. “-mek” ekiyle birleşen bu kelimede “-e” ünlüsü “-i” ünlüsüne daralarak değişmiştir: beklemek + -mek → bekletilmeden
Dolayısıyla, doğru cevap:
E
Ünlü Değişimi ve Diğer Seçenekler
Diğer cümlelerde herhangi bir ünlü değişimi bulunmamaktadır. Örneğin:
- I. cümlede “sağlıklı,” “mutluluğun,” “öncelikli” gibi kelimeler herhangi bir daralmaya uğramamıştır.
- II. cümlede “düzenli,” “kişisel,” “temizlik” şeklinde kelimeler ünlü daralmasına uğramamışlardır.
- III. cümlede “çöpler,” “diğer,” “atıkları” gibi kelimelerde ünlü daralması yoktur.
- IV. cümlede ise “sağlığın,” “korunabilmesi,” “iklim” kelimeleri ünlü daralmasından etkilenmemiştir.
Sonuç
Doğru cevabın neden doğru olduğunu açıkladıktan sonra, diğer seçeneklerin neden yanlış olduğunu da değerlendirdik. Ünlü daralması, yalnızca ünlü değişiminin görüldüğü V. cümlede mevcuttur.
TERİMLER:
Ünlü Değişimi (Ünlü Daralması): Türkçe dil bilgisinde, “-a, -e, -i” ünlülerinin “-ı, -i, -u, -ü” haline gelmesi durumu.
Umarım bu açıklamalarla konuyu daha iyi anlamışsınızdır.
