Doğru ve kısa cevap (özet):
-
- a) Yalnız Dünya (Ay’ı) uydusu vardır; Merkür ve Venüs’ün uydusu yoktur.
-
- b) Hata: Dünya ile Venüs’ün yerleri yer değiştirmiş; doğru sıralama Güneş’ten uzaklığa göre: Merkür, Venüs, Dünya.
-
- c) Bu gezegenlerin hepsi iç gezegendir (Merkür, Venüs, Dünya).
-
- d) Modelde dış gezegenler (ör. Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün) gösterilmemiştir.
Detaylı açıklamalar ve diğer sorular
1) Görsele göre soruların ayrıntılı cevapları
a) Hangilerinin uydusu vardır?
- Cevap: Yalnız Dünyanin doğal uydusu vardır (Ay).
- Açıklama: Merkür ve Venüs, Güneş’e çok yakın ve çok küçük kütleli oldukları için doğal uydu barındırmazlar.
b) Gezegenlerin Güneş’e göre yakınlık sıralamasındaki hata
- Cevap: Görselde Dünya ile Venüs yerleri yanlış yerleştirilmiş. Doğru sıra: Merkür → Venüs → Dünya (Güneş’ten uzaklaşma yönünde).
- Açıklama: Merkür Güneş’e en yakın, sonra Venüs, sonra Dünya gelir. Eğer görselde Dünya Venüs’ten önce gösterilmişse sıra düzeltilmelidir.
c) Bu gezegenler Güneş sistemindeki hangi sınıftan hangisi içinde yer alır? (iç/dış gezegen)
- Cevap: Gösterilen tüm gezegenler iç gezegendir.
- Açıklama: İç gezegenler (terrestrial) Güneş’e daha yakın, kayalık yapılı ve genelde uyduları azdır. (Merkür, Venüs, Dünya, Mars iç gezegenlere örnektir.)
d) Güneş sisteminde bu gezegen sınıfı içinde yer alan hangi gezegen modelde gösterilmemiştir?
- Cevap: Dış gezegenler (örneğin Jüpiter) modelde gösterilmemiştir.
- Açıklama: Dış gezegenler (gaz devi) Güneş’ten daha uzakta yer alır; görselde yalnızca iç gezegenler bulunuyor.
2) Güneş ve Ay tutulması özelliklerinin sınıflandırılması
Not: Numaralar resimde verilen ifadelerin numaralarıdır. Sınıflandırma şu şekildedir:
-
Sadece Güneş Tutulmasına Ait Özellikler: 1, 4, 6, 8
- (1) Ay, karanlık olduğu için Dünya’dan görünmez (Yeniay evresindedir).
- (4) Ay, Güneş ile Dünya arasındadır (Ay Güneş’e göre öne geçtiği için).
- (6) Güneş tutulması Dünya üzerinde sınırlı bir bölgede (gölgede kalan dar bir çizgide) gözlemlenir.
- (8) Ay, Güneş ışığını kısmen veya tamamen engeller (Güneş’i örter).
-
Her İki Tutulma İçin Ortak Özellikler: 2, 5, 7
- (2) Işığın doğrusal yayılmasını gösterir (gölge oluşur).
- (5) Her ay gerçekleşmez (yörünge eğikliği nedeniyle her yeni/ dolunayda tutulma olmaz).
- (7) Tutulmanın oluşabilmesi için Ay, Güneş ve Dünya’nın aynı doğrultuda olması gerekir (yaklaşık aynı hattadırlar).
-
Sadece Ay Tutulmasına Ait Özellikler: 3, 9
- (3) Dünya, Güneş ile Ay arasındadır (Dünya kendi gölgesini Aya düşürür).
- (9) Ay tutulması dolunay evresinde gözlenir.
(Açıklama: Güneş tutulması yeniayda, ay tutulması dolunayda gerçekleşir. Güneş tutulması genelde dar bir alanda gözlenirken, ay tutulması Dünya’nın gece tarafında genişçe görülür.)
3) Tutulma modellerini çizme — nasıl çizilir ve örnek şemalar
Aşağıda iki model için basit ASCII şemaları ve çizim yönergeleri yer alıyor. Çizim yaparken Güneş (S), Dünya (D), Ay (A) ve gölge konilerini (umbra/penumbra) gösterin. Ayrıca hangi fazda gerçekleştiğini (Yeniay/Dolunay) not edin.
Açıklama: Aşağıdaki kod blokları basit şemadır; kağıda çizerken Güneş sol tarafta büyük, Dünya sağda veya ortada, Ay konumuna göre yerleştirilsin.
Kısa açıklama: Güneş tutulması (Ay Dünya ile Güneş arasındadır).
Güneş (S) Ay (A) Dünya (D)
[S] -----> [A] =====> /----(D)
\ Umbra (tam gölge) -> dar bölgede tam tutulma
\ Penumbra (yarım gölge)
Not: Yeniay evresinde, Ay Güneş ile Dünya arasındadır; Ay Güneş'i örter.
Kısa açıklama: Ay tutulması (Dünya Güneş ile Ay arasındadır).
Güneş (S) Dünya (D) Ay (A)
[S] ---------- [D] ========> (A)
\ Umbra (tam gölge) -> Ay bu bölgeye girerse tam ay tutulması olur
\ Penumbra (yarım gölge)
Not: Dolunay evresinde, Dünya Ay ile Güneş arasındadır; Dünya'nın gölgesi Aya düşer.
Çizim yönergesi (kağıda yapılacak çizim için):
- Güneş’i sol tarafa büyük çiz, ışınlarını göster.
- Güneş tutulması için: Ay’ı Güneş ile Dünya arasına, Dünya’yı sağa koy. Ay’ın Dünya üzerine düşen gölgesinin dar kısmını (umbra) ve çevresindeki penumbra’yı gösterin; tam tutulma yalnızca umbrada kalan noktadan görünür.
- Ay tutulması için: Dünya’yı Güneş ile Ay arasına koyun; Dünya’nın gölge konisini (umbra ve penumbra) sağa doğru çizin; Ay gölgeye girerse tutulma olur.
- Her bir modele hangi Ay evresinde gerçekleştiğini (Yeniay / Dolunay) yazın.
TERİMLER:
Ay: Dünya’nın doğal uydusu.
Dış gezegen: Güneş’e uzak, genelde gaz devi yapıdaki gezegenler (Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün).
Gölge (Umbra): Tam gölge bölgesi; ışığın tamamen engellendiği dar bölge.
Gölge (Penumbra): Yarı gölge bölgesi; ışığın kısmen engellendiği çevre bölge.
Güneş Tutulması: Ay’ın Güneş ile Dünya arasına girerek Güneş’i kısmen veya tamamen örtmesi olayı (Yeniay evresinde).
İç gezegen: Güneş’e yakın, kayalık yapılı gezegenler (Merkür, Venüs, Dünya, Mars).
Tutulma: Bir gökcisminin başka bir cismin ışığını kısmen veya tamamen engellediği olay (güneş veya ay tutulması gibi).
İstersen görsel çizimleri senin için temiz bir şekilde çizebilir (PNG/SVG) veya her soruyu ayrı ayrı kağıda çizimi adım adım açıklayayım. Hangi kısmı daha detaylı istersin?