Senin şu hâlini Sa’dî ne hoş hikâye eder…
İşittiğin olacaktır ya … Neyse dinleyiver:
Kalenderin biri köyden sabahleyin fırlar,
Arar nâsibini; avdette kırda akşamlar.
Fakat güneş batarak, ortalık karardıkça,
Görür ki: Yerde yatılmaz, hemen çıkar ağaca.
Herif ağaçta iken bir iniltidir işitir…
Bakar ki: Bir kötürüm … … … yanık sesidir.
Zavallı pösteki olmuş, bacak yok işleyecek;
Boğazsa işlemek ister… Ne yapsın… İnleyecek!
Fatih Kürsüsünde bölümünden alınan yukarıdaki şiirde Sadi’nin ağzından anlatılan hikâyede ağaca yatmak için çıkan adamın bir hayvan sesi duyduğu ifade edilir. Sıralı noktayla boş bırakılan yere aşağıda verilen hayvan adlarından hangisi getirilmelidir ?
Şiirde anlatılan hikayede adam ağaca çıkarken, bir inilti duyar ve ağacın üzerine yerleşmiş olan bir hayvanı fark eder. Bu durumda sıralı noktayla boş bırakılan yere “kuş” kelimesi getirilmelidir. İlgili bölümde geçen “Bakar ki: Bir kötürüm … … … yanık sesidir.” ifadesinde yanık sesin bir kuşa ait olduğu anlatılmaktadır.
TERİMLER:
Kötürüm: Ek salık durumu, hareket kabiliyetinde kısıtlama veya engel olduğu anlamına gelir.
Şiirde anlatılan hikâyede, ağaca yatmak için çıkan adamın duyduğu sesin bir hayvan sesidir. Bu sesin yanık ve inilti şeklinde olduğu belirtilir. Bu bilgilere göre, boş bırakılan yere “Ayı” kelimesi getirilmelidir. Çünkü ayılar, yırtıcı hayvanlardır ve yanık ve inilti şeklinde sesler çıkarabilirler.
Diğer seçenekler ise aşağıdaki gibi değerlendirilebilir:
Kuş: Kuşlar, genellikle ötme şeklinde sesler çıkarırlar. Bu nedenle, ağaçtan duyulan sesin bir kuş sesi olması pek olası değildir.
Tilki: Tilkiler, genellikle havlama şeklinde sesler çıkarırlar. Bu nedenle, ağaçtan duyulan sesin bir tilki sesi olması pek olası değildir.
Aslan: Aslanlar, genellikle kükreme şeklinde sesler çıkarırlar. Bu nedenle, ağaçtan duyulan sesin bir aslan sesi olması pek olası değildir.
Ceylan: Ceylanlar, genellikle meleme şeklinde sesler çıkarırlar. Bu nedenle, ağaçtan duyulan sesin bir ceylan sesi olması pek olası değildir.
Sonuç olarak, boş bırakılan yere “Ayı” kelimesi getirilmelidir.
Şiirde geçen “yanık sesidir” ifadesi, Türk edebiyatı ve halk kültüründe sıklıkla “tilkinin iniltisi” olarak betimlenir. Tilki, hilekar ve kurnaz bir hayvan olarak kabul edilir, fakat aynı zamanda tilkinin sesi de hüzünlü ve yakıcı olarak tarif edilir. Bu nedenle, boş bırakılan yere gelmesi gereken doğru hayvan adı tilkidir.
Diğer Seçeneklerin İncelenmesi
A) Kuş
Kuşlar genellikle güzel ve melodik sesleriyle bilinirler. Şiirde ise “yanık sesidir” ifadesi daha çok kederli ve acılı bir sesi ima ettiğinden kuş sesi bu bağlamda uygun düşmez.
C) Aslan
Aslanın sesi güçlü ve kükreyen bir ses olup, “yanık” veya hüzünlü bir ses olarak nitelendirilmez. Bu yüzden bu seçenek de doğru olamaz.
D) Ayı
Ayının sesi genellikle gürültülü ve agresif olarak tanımlanır. Bu bağlamda bir “yanık ses” olarak tanımlaması uyumsuz kalır, bu yüzden şiirdeki boşluğu doldurmak için uygun bir hayvan değildir.
E) Ceylan
Ceylan genellikle sessiz ve ürkek bir hayvan olarak bilinir. Sesleri “yanık” bir özellik taşımaz ve bu nedenle şiirdeki boşluk için uygun bir seçenek olmaz.
TERİMLER:
Yanık Ses: Acı, hüzün veya ağrı içerikli, kederli bir sesi ifade eden Türkçe bir tabir.
