Dil ve toplum arasındaki ilişkiyle ilgili olarak, aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
○ Dil, bilişsel olduğu kadar toplumsal da olan bir olgudur.
○ Toplumsal unsurların dil kullanımı üzerindeki etkilerini toplumdibilim inceler
○ Toplumsal kimliklerimiz konuşmamızı etkileyebilir.
○ Dillerde bireylerin eğitim, statü ve toplumsal rollerine, kültürel arka planlarına bağlı değişmelerin olması beklenemez.
○ Cinsiyet, toplumsal bir olgu olarak dil kullanımını etkileyebilmektedir.
Genel açıklama: Görsel, dil ile toplum arasındaki ilişkiye dair sosyodilbilimsel ifadelerin değerlendirildiği çoktan seçmeli bir soru ve seçeneklerini içermektedir.
Doğru cevap: Dördüncü şık. (Dillerde bireylerin eğitim, statü, toplumsal rollerine ve kültürel arka planlarına bağlı değişmelerin olması beklenemez ifadesi yanlış.)
Açıklama
Kısa açıklama
- Birinci, üçüncü ve beşinci şıklar dil ile toplum arasındaki ilişkiler açısından doğrudur: dil hem bilişsel hem toplumsal bir olgudur, toplumsal kimlikler konuşmayı etkileyebilir, ve cinsiyet toplumsal bir olgu olarak dil kullanımını etkileyebilmektedir.
- İkinci şıkta söylenmek istenen, toplumdilbilim (sosyolinguistik) gibi disiplinlerin toplumsal unsurların dil kullanımına etkisini incelediğidir; bu da doğrudur.
- Dördüncü şık ise tam tersini iddia ederek hatalıdır: eğitim, statü, toplumsal roller ve kültürel arka plan dilin kullanımında ve varyantlarında değişikliklere yol açar; dolayısıyla bu tür değişmelerin beklenmemesi doğru değildir.
Detaylı nedenler ve örnekler
- Eğitim: Eğitim düzeyi konuşma seçimini, kelime hazinesini ve standart-dil kullanımını etkiler (örn. resmi sınavlarda veya akademik ortamda farklı register kullanımı).
- Statü ve toplumsal roller: Mesleki jargon, resmi/ gayri resmi konuşma ayrımı, ve statüye bağlı selamlaşma biçimleri örnektir.
- Kültürel arka plan: Kültürel bağlama bağlı deyimler, atıflar, dilsel tercih ve lehçe farklılıkları görülür.
- Bu tür ilişkileri inceleyen alan toplumdilbilim (sosyolinguistik) olup kod-değiştirme, sosyolekt ve register gibi olguların örneklerini sunar.
- Dolayısıyla dördüncü ifade, toplumsal değişkenlerin dile etkisi gerçeğini reddettiği için yanlıştır.
TERİMLER:
Cinsiyet: Toplumsal olarak inşa edilmiş kimlik ve roller bağlamında dil kullanımını etkileyen faktör.
Dil: İnsanların iletişim kurmak için kullandığı sistem; hem bilişsel hem toplumsal yönleri vardır.
Toplumsal kimlik: Bireyin sosyal gruplarıyla ilişkili kimliği; konuşma biçimlerini etkileyebilir.
Toplumdilbilim (sosyolinguistik): Dil ile toplumsal faktörler arasındaki ilişkiyi inceleyen bilim dalı.
Statü: Bir kişinin sosyal konumu veya saygınlığı; dile yansıyan farklılıklar yaratabilir.
İstersen her şıktaki ifadeyi tek tek daha ayrıntılı analiz edeyim veya örnek konuşma verileriyle somutlaştırayım.
