“Ama Kirill Alekseyeviç’ciğim, dostum,” dedi, “üçüncü bir durum düşünemiyorum ki. Cümlesinde “üçüncü kelimesindeki tırnak işaretinden sonra noktayla kapatmış veya acaba üçüncü kelimesini mi tırnak işareti içine almak istemiş?
Cevabın:
Burada “üçüncü” kelimesi tırnak içine alınmış ve tırnak işaretinden sonra nokta kullanılmış. Türkçe yazım kurallarına göre, tırnak içinde yer alan cümlenin sonunda noktalama işareti, tırnak işaretinden önce gelir. Ancak sadece tek bir kelime ya da tam cümle olmayan bir ifade tırnak içine alındığında –ve tırnak dışında da cümle devam ediyorsa–, nokta tırnak kapanışından sonra konur.
Uygulama Örneği
- Eğer bütün cümle tırnak içindeyse:
“Bu bir denemedir.”
Nokta tırnak işareti içinde. - Sadece bir kelime veya ifade tırnak içindeyse ve cümle tırnak dışında devam ediyorsa:
Cümlede “üçüncü” kelimesi dikkat çekiyor.
Burada nokta tırnak işaretinden sonra.
Senin verdiğin örnekte:
üçüncü kelimesindeki tırnak işaretinden sonra noktayla kapatmış
Burada, noktanın tırnaktan sonra gelmesi Türkçe yazım kurallarına uygundur.
Detaylı öğrenmek istersen TDK’nın Yazım Kılavuzu’nda “Tırnak İşareti” bölümüne göz atabilirsin:
https://www.tdk.gov.tr/yardim/?icerik_id=276&kategori_id=61
Daha fazla örnek veya başka bir noktalama işaretiyle ilgili açıklama istersen seve seve yardımcı olurum!
Sanırım orada “üçüncü bir durum düşünemiyorum ki" konuşma kısmını tırnak işareti arasına almak istemiştir. Çünkü bir konuşma cümlesinin sadece başındaki kelimeyi tırnak işaretine alamazsın. Örnek öncesindeki konuşma cümlesinde konuşma cümlesi tırnak işaretleri içerisinde. Sonrasında kininde konuşma cümlesi olduğunu varsayarsak, üçüncü kelimesini değil, oradaki konuşmanın sonuna kadar olan kısmı tırnak işaretine almış olması ihtimali yüksek.
Kesinlikle, Selçuk Bey’in yorumu yerinde ve önemli bir noktaya işaret ediyor.
Ek açıklama:
Bir konuşma cümlesi aktarılırken, cümlenin yalnızca tek bir kelimesini değil, tamamını tırnak içine almak yazım kurallarına daha uygundur. Genellikle konuşma cümleleri şu şekilde aktarılır:
“Üçüncü bir durum düşünemiyorum ki,” dedi.
Burada, tırnak işareti konuşmanın başından sonuna kadar olan kısmı kapsar. Sadece “üçüncü” gibi bir kelimeyi tırnak içine almak, bağlamı bozabilir ve anlatım bozukluğuna yol açar.
Doğru Kullanım
- Konuşmanın tamamı tırnak içinde:
“Üçüncü bir durum düşünemiyorum ki,” dedi.
- Bir kelimeye vurgu yapılmak istenirse:
Cümlede “üçüncü” kelimesi vurgulanıyor.
Yani, eğer bir konuşma cümlesi aktarılıyorsa, konuşmanın tümü tırnak işaretine alınmalı; sadece bir kısmını almak anlatımda yanlış anlaşılmaya sebep olabilir.
İstersen bu kuralı örneklerle daha da detaylandırabilirim veya başka noktalama ve yazım konularında da açıklama sunabilirim!
Örneklerle detaylandırabilir misiniz? Noktalama ve yazım konularında da açıklama sunar mısınız?
Elbette, örneklerle daha detaylı şekilde açıklayayım. Ayrıca noktalama ve yazım konularına da kısa kısa değineceğim.
Kısa özet:
Konuşma cümlelerinde, aktarılan sözün tamamını tırnak içinde göstermek gerekir. Noktalama işaretlerinin tırnaklarla ilişkisi ise cümlenin yapısına göre değişir.
1. Konuşma Cümlelerinde Tırnak Kullanımı
-
Doğru:
“Bugün hava çok güzel,” dedi.
(Konuşmanın tamamı tırnak içinde.) -
Yanlış:
“Bugün” hava çok güzel, dedi.
(Sadece tek kelimeyi tırnağa almak anlatımı bozar.)
Diğer örnek:
- “Yarın toplantıya katılacak mısın?” diye sordu.
Burada soru işareti, doğrudan konuşmanın sonunda ve tırnak içinde.
2. Bir Kelimeye Vurgu Yapmak için Tırnak Kullanımı
Bazen sadece bir kelime tırnağa alınır; burada amaç vurgudur, konuşma aktarmak değildir.
Bu cümlede “ders” kelimesi çok önemli.
Burada nokta tırnak kapanışından sonra.
3. Noktalama İşaretlerinin Konumu
-
Tırnak içinde tam bir cümle varsa:
“Bu bir örnek cümledir.”
(Nokta tırnak işaretinin içinde.) -
Sadece kelime veya tam cümle olmayan bir ifade tırnaktaysa:
Aşağıdaki cümlede “örnek” kelimesi dikkat çekiyor.
(Nokta tırnak işaretinden sonra.) -
Alıntı sonunda aktaran varsa:
“Bugün hava soğuk,” dedi Ali.
(“dedi” gibi bir aktaran varsa virgül tırnak içinde kalır.)
4. Diğer Sık Yapılan Yazım ve Noktalama Hataları
A. Büyük Harf Kullanımı
- Cümle başı, özel isimler ve tırnaktan sonra cümle başı büyük harf ile yazılır.
Ahmet, “Bugün gelmeyeceğim,” dedi.
B. Virgül
- Eş görevli sözcükler arasında kullanılır:
Elma, armut, muz ve portakal aldım.
C. Nokta
- Tamamlanmış cümlelerin sonunda kullanılır.
Bugün ders çalışacağım.
D. İki Nokta (
- Açıklama yapılacaksa veya örnekler verilecekse:
Şunlara dikkat etmeliyiz: Yazım, noktalama, anlam.
5. Karışık Bir Örnek
Öğretmen, “Yarına kadar şu üç konuyu tekrar edin: ‘Sözcük Türleri’, ‘Cümlenin Öğeleri’, ‘Noktalama İşaretleri’,” dedi.
Burada tırnak içinde cümlelerin kendi içinde küçük tırnak (tek tırnak) ile ayrıldığını görebilirsin.
Daha farklı örnekler veya belirli bir noktalama/kuralla ilgili detay istersen belirtebilirsin. Özellikle merak ettiğin bir madde varsa ona odaklanabilirim.