Nastya, “Sen telefon et bana,” dedi. “Oldu. Teşekkür ederim. Yarın görüşürüz.” Nastya telefonu kapattı. “Yarın görüşürüz”! Demek öyle. “Yarın görüşürüz”! de ünlem işareti tırnak işaretinin içinde olması gerekmiyor mu? Veya bu cümle alıntı olduğu için mi ünlem işareti tırnak işaretinin dışında, yani bir yazım yanlışı mı var?
Kullanım Kuralları ve İstisnalar
1. Alıntı Cümlesinde Noktalama İşaretleri
Alıntılanan bir ifadenin sonunda noktalama işaretlerinin nasıl konumlanacağı, cümlenin tamamlayıcılığına ve duygusal ifadelere göre değişiklik gösterebilir. Genel kural: Alıntı cümlesi sonlanmadığında, noktalama işareti tırnak işaretinin içinde yer alır. Örneğin:
Nastya, “Sen telefon et bana,” dedi.
2. Ünlem İşareti ve Tırnak İşareti
Ünlem işaretin konumu, cümlenin yapısına ve anlamına göre değişebilir.
2.1. İfade Tamamlandığında
Alıntı olan bir ifade cümle sonunda tamamlanıyorsa ve alıntı yapılan cümlenin tamamlayıcı bir duygusu varsa (heyecan, şok, emir), ünlem işareti genellikle tırnak işaretinin içerisinde yer alır. Örneğin:
Nastya dedi ki, “Yarın görüşürüz!”
2.2. Ana Cümle Sonlandığında
Eğer ünlem işareti ana cümlenin duygusunu ifade ediyorsa ya da vurgulamak istenen alıntı değilse, ünlem işareti tırnak işaretinin dışında yer alabilir. Örneğin:
Nastya telefonu kapattı. “Yarın görüşürüz”!
Bu örnekte, ünlem işareti alıntının dışında çünkü asıl vurgu yapılan Nastya’nın aldığı şaşırtıcı karardır, “Yarın görüşürüz” ifadesinde duygusal bir vurgu veya yoğun bir emir durumu yoktur.
Sonuç
Özetle, ünlem işaretinin tırnak işaretinin içerisine veya dışarısına yerleştirilmesi, cümlenin duygusal durumunu hangi ifadenin ifade ettiğiyle ilgilidir. Dolayısıyla, ünlem işaretinin tırnak işaretinin dışında yer alması doğru bir kullanım olabilir, özellikle alıntılanan ifade değil de ana cümle vurgulanmak isteniyorsa.
TERİMLER:
Tırnak İşareti: Konuşulan veya alıntılanan ifadeleri ayırmak için kullanılan bir işaret.
Ünlem İşareti: Heyecan, emir ve güçlü duygular içeren cümlelerin sonunda kullanılan bir noktalama işareti.