Bezelyelerde,
(> = baskın)
S - Sarı tohum > s- Yeşil tohum
D - Düzgün tohum > d - Buruşuk tohum
Yeşil buruşuk bezelyeler ile heterozigot sarı düzgün bezelyeler çaprazlanırsa:
a) Sarı düzgün bezelye oluşma ihtimali kaçtır?
b) Yeşil düzgün bezelye oluşma ihtimali kaçtır?
a) Sarı düzgün bezelye oluşma ihtimali:
Yeşil buruşuk bezelyeler resesif homozigottur (ssdd). Heterozigot sarı düzgün bezelyeler ise (SsDd) şeklindedir.
Bu durumda, çaprazlama sonucunda aşağıdaki genotipler oluşabilir:
Yukarıdaki genotiplerden sadece ilk ikisinde sarı düzgün bezelyeler oluşur. Yani, sarı düzgün bezelye oluşma ihtimali 2/4 = 1/2’dir.
b) Yeşil düzgün bezelye oluşma ihtimali:
Yeşil düzgün bezelyeler de resesif homozigottur (ssDD).
Bu durumda, çaprazlama sonucunda sadece ssDD genotipi oluşur. Yani, yeşil düzgün bezelye oluşma ihtimali 1/4’tür.
Cevaplar:
– Bu genetik çaprazlama problemi Mendel’in genetik yasalarını temel alır. İki gen çifti üzerinden çalışırız, bu durumda iki gen çifti de heterozigot (SsDd) olacaktır.
S - Sarı tohum (baskın)
s - Yeşil tohum (recessif)
D - Düzgün tohum (baskın)
d - Buruşuk tohum (recessif)
Heterozigot bireyler şu genotipe sahiptir: SsDd
Şimdi, genotiplerin kombinasyonlarına göre olası fenotipleri hesaplayalım:
a) Sarı düzgün bezelye oluşma olasılığı:
P(S_D_) = P(SSDD) + P(SsDD) + P(SSdD) + P(SsdD)
b) Yeşil düzgün bezelye oluşma olasılığı:
P(ssD_) = P(ssDD) + P(ssDd)
Bu olasılıkları hesaplamak için Mendel’in genetik yasalarına göre bağımsızlık ilkesini kullanırız. Her bir gen çifti bağımsız olarak ayrılır.
Örneğin:
P(SSDD) = P(S) * P(S) * P(D) * P(D)
Bu formülasyonu kullanarak her bir olasılığı hesaplayabilir ve sonuçları toplayabilirsiniz. Unutmayın ki toplam olasılık 1’e eşittir.
– Mendel’in genetik yasalarını kullanarak hesaplamaları yapalım:
Genotip olasılıkları:
Her bir olasılığı hesaplamak için P(S), P(s), P(D), P(d) değerlerine ihtiyacımız var. Ancak bu değerleri sizden alamam, çünkü sizin deneyinizle ilgili spesifik değerlere ihtiyaç vardır.
Örneğin, P(S) ve P(s) toplam 1’e eşittir (çünkü sarı veya yeşil olmak zorundadır), aynı şekilde P(D) ve P(d) toplam 1’e eşittir (çünkü düzgün veya buruşuk olmak zorundadır).
– Eğer soruda spesifik değerler verilmediyse, genellikle genetik problemlerde belirli genotip ve fenotip olasılıklarını genel olarak ifade ederiz. Bu durumda genel bir çözüm yapabiliriz. Genotip olasılıkları, belirli genetik yasaları temel alarak hesaplanabilir.
Genotip olasılıkları:
Bu olasılıkları hesaplamak için, genel olarak belirtilen gen frekanslarını kullanabiliriz. Örneğin, P(S) ve P(s) toplam 1’e eşit olduğundan, bir genin frekansını belirlediğinizde diğerini otomatik olarak belirleyebilirsiniz. Aynı şekilde P(D) ve P(d) için de aynı durum geçerlidir.
Eğer herhangi bir spesifik gen frekansı belirtilmediyse, genel olarak genlerin birbirine göre bağımsız olarak dağıldığını varsayabiliriz. Örneğin, P(S) = 0.5 ve P(s) = 0.5 gibi.
Eğer daha spesifik bir bilgi verilmediyse, genel varsayımlar üzerinden hesaplamalar yapabilirsiniz.
– Genel varsayımlar üzerinden hesaplamalar yapabiliriz. Genel olarak, Mendel’in genetik yasalarına dayanarak genotip olasılıklarını şu şekilde hesaplayabiliriz:
S - Sarı tohum (baskın)
s - Yeşil tohum (recessif)
D - Düzgün tohum (baskın)
d - Buruşuk tohum (recessif)
Genel varsayımlar:
Şimdi genotip olasılıklarını hesaplayalım:
Bu genotiplerin her birinin olasılıkları eşittir ve toplam olasılık 1’e eşittir. Yani, her bir genotipin oluşma olasılığı 1/8’dir.
Sonuç olarak:
a) Sarı düzgün bezelye oluşma olasılığı = P(SSDD) + P(SsDD) + P(SSdD) + P(SsdD) = 4 * (1/8) = 1/2 veya %50
b) Yeşil düzgün bezelye oluşma olasılığı = P(ssDD) + P(ssDd) = 2 * (1/8) = 1/4 veya %25
Genotip: Bir organizmanın genetik yapısı.
Fenotip: Genetik yapının dış görünüşteki ifadesi.
Heterozigot: İki farklı allel taşıyan genotip.
Çekinik: Sadece iki çekinik allelin bir arada olduğunda fenotipte görülebilen gen.
Baskın: Herhangi bir çekinik allelin varlığını maskeleyebilen gen.
Punnett Karesi: Ebeveynlerin gametlerinin olası dölleri ve genetik kombinasyonları göstermek için kullanılan bir diyagram.
Bu soru, genetik özellikler üzerine baskın ve çekinik genesini içerir ve Gregor Mendel’in ayrışma kanunu ve bağımsız çeşitlenme kanununu uygulama gerektirir.
Heterozigot sarı düzgün (Sd) bezelyenin genleri hem baskın sarı tohum (S) genini hem de çekinik buruşuk tohum (d) genini içerir. Yeşil buruşuk (sd) bezelyenin genleri ise çekinik yeşil tohum (s) genini ve çekinik buruşuk tohum (d) genini içerir.
Bu gen kombinasyonlarının olası dört sonucunu elde etmek için bir Punnett karesi kullanabiliriz.
Sd
+------
sd | Ss dd
Bu, Ss dd, Ss Dd, SS dd ve SS Dd’nin dört olası genotipini gösterir.
Bir genin fenotipini belirlemek için, dominant (baskın) genlerin çekinik genlere baskın olduğunu ve heterozigotlarda baskın genin her zaman fenotipi belirleyeceğini hatırlamalıyız.
Sarı düzgün bezelyenin genotipi, baskın S ve D genlerini içerir. Bu yüzden, Punnett karesindeki tek bir kare (SS Dd) bu genleri içerir.
Bu nedenle, çaprazlanmanın bir sarı düzgün bezelye oluşturma ihtimali 1/4’tür.
Yeşil düzgün bezelyenin genotipi, çekinik s ve baskın D genlerini içerir. Ancak bu doğru çiftimiz Quares’in hiçbir karesinde bulunmuyor. Bu nedenle, çaprazlanmanın bir yeşil düzgün bezelye oluşturma ihtimali 0/4, yani 0’dır.
Heterozigot: Bir karakter için iki farklı allel taşıyan bireye verilen isimdir.
Genotip: Bir organizmanın genetik yapısını veya genetik kodunu ifade eder.
Fenotip: Genotipin ve çevre koşullarının etkisiyle oluşan gözle görülür özelliktir.
Baskın Gen: Çift olduğunda veya tek olduğunda etkisini gösteren gen.
Çekinik Gen: Sadece çift olduğunda etkisini gösteren gen.
Punnett karesi: Gen çiftlerinin nasıl kombinasyon yapacağını gösteren bir diyagram.
Allel: Bir genin farklı biçimlerine denir.
Ayrışma Kanunu: Homozigot bireylerin meydana getirdiği gametlerde baskın ve çekinik allellerin yarısının baskın, yarısının çekinik olduğunu belirten kanun.
Bağımsız Çeşitlenme Kanunu: Her gen çiftinin diğer gen çiftinden bağımsız olarak ayrıştığını belirten kanun.