Kuvvet, bir cismin hızını, hızlandırabilir, yavaşlatabilir veya cisim hareket halinde değilse hareket ettirebilir. Ayrıca cismin hareket yönünü değiştirebilir ve cismin şeklini değiştirebilir. Daha fazla ayrıntıya girerek, önerdiğiniz örneklerle bunları açıklayalım.
1. Kuvvetin Cisimler Üzerindeki Etkileri
1.1 Hızlanma
Bir cisim üzerine uygulanan kuvvet, cismin hareket hızını artırabilir, bu da hızlanma olarak adlandırılır. Örneğin:
Yokuş aşağı inen bisiklet (Bisikletin hızı, yere paralel bir kuvvetle yokuş aşağı doğru artar)
Koşu yarışmasında koşucu’nun koşuya başlaması (Koşucu, ayaklarının zemin üzerinde oluşturduğu kuvvetle vücudunu hareketlendirir)
Yeni havalanan uçak (Uçağın motorlarına uygulanan kuvvet, uçağın hızını artırır ve uçağın havalanmasını sağlar)
Trenin gardan hareket etmesi (Bu durumu motorlardaki kuvvetin treni harekete geçirmesi olarak düşünebiliriz)
Balkondan aşağı bırakılan top (Gravity kuvveti topun düşme hızını ve yönünü belirler)
1.2 Yavaşlama
Bir cisim üzerine uygulanan kuvvet, cismin hızını azaltabilir, bu yavaşlama olarak tanımlanır. Örneğin:
Bir cisim üzerine uygulanan kuvvet, cismin şeklini değiştirebilir. Örneğin:
Elimizle büktüğümüz tel (Tel, uygulanan kuvvete karşı direnemez ve şekli değişir)
Yere düşen bardağın kırılması (Bardak, yere çarptığında uygulanan kuvvete karşı direnemez ve kırılır)
Elimizle oyun hamuru sıkıştırmamız (Hamur, elinizin uyguladığı kuvvete karşı direnemez ve şekli değişir)
1.4 Yön Değiştirme
Bir cisim üzerine uygulanan kuvvet, cismin hareket yönünü değiştirebilir. Örneğin:
Bize doğru gelen topa vurmamız (Topun hızı ve yönü, vurulan kuvvetle birlikte değişir)
Sallanan kardeşimizi itmemiz (Kardeşinizin hareket yönü, itme kuvvetiyle değişir)
Virajda arabanın hareketi (Direksiyonun döndürülmesi aracın yönünü değiştirir)
2. Doğru veya Yanlış Sorularının Cevapları:
(D) Yokuş aşağı bırakılan top hızlanma hareketi yapar.
(D) Tüm cisimleri iterek hareket ettirebiliriz.
(D) Yavaş hareket eden bir cisme aynı yönde kuvvet uygularsak hızlanır.
(Y) Yeşil ışıkta hareket eden bir araba yavaşlama hareketi yapar. (Araba yeşil ışıkta hızını genellikle korur ya da hızlanır. Yavaşlama, genellikle kırmızı ışıkta veya bir engelle karşılaşıldığında yapılır)
(Y) Dolabın çekmecesini açarken itme kuvveti uygularız. (Çekmeceyi açmak için genellikle çekme kuvveti uygulanır. Ancak bazı dolapların çekmeceleri, itme mekanizması kullanılarak açılabilir)
(D) Bisikleti süren çocuk ayağıyla pedala itme kuvveti uygular.
(D) Uygulanan kuvvetle cisimlerin şekli değiştirilebilir.
(D) Duvara çarpıp dönen top yön değiştirme hareketi yapar.
(Y) Kuvvetin cisimler üzerinde etkisi yoktur. (Kuvvet, cisimlerin hızını, hareket yönünü ve şeklini değiştirebilir)
TERİMLER:
Kuvvet: Cisimler üzerinde uygulanabilen itme veya çekme etkisidir. Hızlanma: Cismin hızının artmasını ifade eder. Yavaşlama: Cismin hızının azalmasını ifade eder. Şekil Değiştirme: Cismin formunun veya yapılandırmasının değişmesi durumudur. Yön Değiştirme: Cismin hareketinin farklı bir yöne doğru dönmesi durumudur.
Bisikleti süren çocuk ayağıyla pedala itme kuvveti uygular.Doğru
Uygulanan kuvvetle cisimlerin şekli değiştirilebilir.Doğru
Duvara çarpıp dönen top yön değiştirme hareketi yapar.Doğru
Kuvvetin cisimler üzerinde etkisi yoktur.Yanlış
Açıklama:
Yokuş aşağı bırakılan top, yer çekimi kuvvetinin etkisiyle hızlanır.
Tüm cisimleri iterek hareket ettiremeyiz. Örneğin, su ve hava gibi sıvı ve gazlar itme kuvvetine karşı direnç gösterirler. Bu nedenle, su ve havayı iterek hareket ettirmek mümkün değildir.
Yavaş hareket eden bir cisme aynı yönde kuvvet uygularsak, cismin hızı artar. Bu, kuvvetin cisimleri hızlandırma etkisinden kaynaklanır.
Yeşil ışıkta hareket eden bir araba, kırmızı ışıkta durması gerektiğinden yavaşlama hareketi yapar.
Dolabın çekmecesini açmak için çekmecenin kolunu çekmek gerekir. Bu çekme kuvvetidir.
Bisikleti süren çocuk, pedala basarak bisikleti hareket ettirir. Bu pedala basma kuvvetidir.
Kuvvet, cisimlerin şeklini değiştirebilir. Örneğin, elimizle bir teli bükerek şeklini değiştirebiliriz.
Duvara çarpan top, çarpma etkisiyle yön değiştirir. Bu, kuvvetin cisimlerin yönünü değiştirme etkisinden kaynaklanır.
Kuvvetin cisimler üzerinde etkisi vardır. Bu etki, hızlandırma, yavaşlama, şekil değiştirme ve yön değiştirme gibi çeşitli şekillerde görülebilir.
