Türkiye anayasası, vatandaşların çeşitli haklarını korumak adına Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı tanıyor. Bu hak, Anayasa’nın 148. maddesinde ve 2010 yılında yapılan bir referandum sonucunda eklenmiştir. Buna göre, yargı kararları sonucunda bireyin temel hak ve özgürlüklerinin ihlal edildiğini düşünmesi durumunda, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapabilir. Peki, bu süreç nasıl işler? Birey, hangi hak veya özgürlüğünün ihlal edildiğini nasıl belirtir? Başvuru süreci ne kadar sürer ve sonuçlandırılması hangi kriterlere bağlıdır? Bu tür bireysel başvurular hangi sebeplerle reddedilebilir?
Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Süreci
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı, Türkiye anayasasının 148. maddesinde ve sonrasında Anayasa Mahkemesi’nin Bireysel Başvuru Yönetmeliği ile düzenlenmiştir. Başvuru süreci aşağıda belirtilen adımları içermektedir.
Hakların İhlalini İddia Etme ve İddianın Unsurları
Bir bireyin başvuru yapabilmesi için, kişinin temel hak ve özgürlüklerinin ihlal edildiğini iddia etmesi gerekmektedir. İddianın unsurları açıkça belirtilmelidir. Bu haklar ve özgürlükler, anayasanın İkinci Kısım Dörtüncü Bölümünde ve uluslararası insan hakları sözleşmelerinde belirtilmiştir.
Başvurunun Şekli ve Usulü
Başvuru, Anayasa Mahkemesine yazılı olarak veya elektronik ortamda yapılmalıdır. Bireysel başvuru dilekçesi, başvuruyu yapanın kimliğini, posta adresini, telefon numarasını, faks numarasını veya e-posta adresini, başvuruya konu olayı ve yapılan ihlalleri açıkça belirtmelidir. Ayrıca başvuru, bir başvuru formu ile yapılmalıdır.
Başvuru sürecinin süresi
Bir yargılama sonucunda hak ihlali olduğunu düşünen birey, ilgili kararın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde Anayasa Mahkemesi’ne başvurma hakkına sahiptir.
Başvurunun Değerlendirilmesi ve İhlal Kararı
Başvuru, Anayasa Mahkemesi tarafından değerlendirilir. Mahkeme, başvuruyu karara bağlamak için kanuna uygunluk, ağırlık ve geçerlilik gibi kriterleri dikkate alır.
TERİMLER:
Temel Hak ve Özgürlükler: Bireyin yaşam, mülkiyet, düşünce ve ifade özgürlüğü gibi hak ve özgürlüklerini kapsar.
Yargılama: Bir suç isnadıyla başlatılan savcılık araştırması ve yargı sürecini ifade eder.
Tebliğ: Yargı kararının ilgili kişiye resmi olarak bildirilmesidir.
Kanuna Uygunluk: Başvurunun, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve ilgili yasal düzenlemelere uygun olması anlamına gelir.
Ağırlık: Başvurunun önemi ve ciddiyeti.
Geçerlilik: Başvurunun yasalara ve prosedürlere uygun olarak yapılıp yapılmadığını ifade eder.