Türk vergi sisteminde, kişilerin sahip oldukları servetleri üzerinden ödenmesi gereken vergilere servet vergileri denir. Hangi tür servet vergileri uygulanmaktadır ve nasıl işler? Diğer vergi türlerinden farklı özellikleri nelerdir?
Türk vergi sisteminde servet vergileri olarak adlandırılan vergiler şunlardır:
-
Gayrimenkul Vergisi: Gayrimenkul sahibi olan kişilerin sahip oldukları taşınmaz mülklerin değeri üzerinden ödenen bir vergidir. Değerleme dönemi, arazi ve arazi üzerindeki yapılar için 5 yılda bir, arazi üzerindeki binalar için ise 4 yılda bir yapılmaktadır. Gayrimenkul vergisinin tutarı, taşınmazın bulunduğu belediyenin belirlediği oranlara göre hesaplanır.
-
Motorlu Taşıtlar Vergisi: Motorlu taşıt sahiplerinin sahip oldukları araçlarının türü, yaşına ve motor silindir hacmine göre ödemek zorunda oldukları bir vergidir. Motorlu taşıtlar vergisi, yıllık olarak tahsil edilir ve araç sahipleri bu vergiyi ödemekle yükümlüdür.
-
Değer Artışı Vergisi: Gayrimenkul, taşıt ve diğer malvarlığı değerlerinin alım ve satımında elde edilen kazançların üzerinden tahsil edilen bir vergidir. Değer artışı vergisi, malın elden çıkarılmasından sonra elde edilen gelir üzerinden hesaplanır ve gelir vergisi tarifesine tabiidir.
Servet vergileri, diğer vergi türlerinden bazı farklı özelliklere sahiptir. En önemli farklılık, servet vergilerinin kişilerin sahip olduğu varlıklar üzerinden hesaplanmasıdır. Diğer vergi türleri genellikle kişilerin elde ettikleri kazançlar üzerinden tahsil edilirken, servet vergileri kişilerin sahip oldukları servetlerin değerleri üzerinden tahsil edilir.
Bunun yanı sıra, servet vergileri belirli periyotlarla hesaplanır ve ödenmesi gereken tutarlar belirli bir süre içinde tahsil edilir. Servet vergileri aynı zamanda vergi matrahının değerine göre değişebilen oranlara tabidir. Gayrimenkul ve motorlu taşıtlar vergileri gibi servet vergileri, sahip olunan mülk veya aracın değerine göre ayrı bir tarife üzerinden hesaplanır.
TERİMLER:
- Değerleme dönemi: Gayrimenkul değerlemelerinin belirli aralıklarla yapılması sürecidir.
- Tahsil etmek: Vergi, harç ve benzeri alacakların yasalar ve usul hükümlerine göre toplanması ve hesaplara aktarılması işlemidir.
- Tahsil etmek: Vergi, harç ve benzeri alacakların yasalar ve usul hükümlerine göre toplanması ve hesaba aktarılması işlemidir.
- Gelir vergisi tarifesi: Kişisel gelirlerin değerlerine göre belirli dilimlere ait oranların uygulanmasıyla hesaplanan gelir vergisi oranlarıdır.
Türk vergi sisteminde uygulanan servet vergileri şunlardır:
- Veraset ve İntikal Vergisi: Bir kimsenin ölümü üzerine sahip olduğu mal ve haklarının mirasçılara, vasiyet alacaklarına veya diğer kanuni mirasçılara intikali sırasında alınan vergidir.
- Motorlu Taşıtlar Vergisi: Özel mülkiyete tabi olan motorlu taşıtların sahiplerinden alınan vergidir.
- Emlak Vergisi: Bir gerçek veya tüzel kişinin mülkiyetinde bulunan arazi, arsa ve binalardan alınan vergidir.
Bu vergiler, mükelleflerin sahip oldukları servetin belli bir kısmından alınan vergilerdir. Verginin matrahı, mükellefin sahip olduğu servet miktarıdır. Oransal veya artan oranlı bir vergilendirme sistemi uygulanabilir.
Veraset ve İntikal Vergisi
Veraset ve intikal vergisi, bir kimsenin ölümüyle birlikte sahip olduğu mal ve haklarının mirasçılara, vasiyet alacaklarına veya diğer kanuni mirasçılara intikali sırasında alınan bir vergidir. Bu vergi, mükellefin sahip olduğu servetin belli bir kısmından alınan bir vergidir.
Veraset ve intikal vergisi, 1857 tarihli ve 1318 sayılı Kanuna göre düzenlenmiştir. Bu Kanuna göre, veraset ve intikal vergisinin matrahı, mirasçılara, vasiyet alacaklarına veya diğer kanuni mirasçılara intikal eden mal ve haklar ile bunlara ilişkin borçlardır.
Veraset ve intikal vergisi, oransal bir vergilendirme sistemi ile uygulanmaktadır. Vergi oranları, mirasbırakanın ve mirasçının kan hısımlığına göre değişmektedir.
Motorlu Taşıtlar Vergisi
Motorlu taşıtlar vergisi, özel mülkiyete tabi olan motorlu taşıtların sahiplerinden alınan bir vergidir. Bu vergi, mükellefin sahip olduğu servetin belli bir kısmından alınan bir vergidir.
Motorlu taşıtlar vergisi, 1963 tarihli ve 2077 sayılı Kanuna göre düzenlenmiştir. Bu Kanuna göre, motorlu taşıtlar vergisinin matrahı, taşıtın motor silindir hacmi ve yaşıdır.
Motorlu taşıtlar vergisi, artan oranlı bir vergilendirme sistemi ile uygulanmaktadır. Vergi oranları, taşıtın motor silindir hacmine ve yaşına göre değişmektedir.
Emlak Vergisi
Emlak vergisi, bir gerçek veya tüzel kişinin mülkiyetinde bulunan arazi, arsa ve binalardan alınan bir vergidir. Bu vergi, mükellefin sahip olduğu servetin belli bir kısmından alınan bir vergidir.
Emlak vergisi, 1965 tarihli ve 1319 sayılı Kanuna göre düzenlenmiştir. Bu Kanuna göre, emlak vergisinin matrahı, taşınmazın emlak vergi değeridir.
Emlak vergisi, oransal bir vergilendirme sistemi ile uygulanmaktadır. Vergi oranları, taşınmazın emlak vergi değerine göre değişmektedir.
Türk Vergi Sisteminde Servet Vergilerinin Önemi
Servet vergileri, vergi sisteminin önemli bir unsurudur. Bu vergiler, mükelleflerin sahip oldukları servetin belli bir kısmından alınması yoluyla, gelir ve harcama vergilerinin yetersiz kaldığı durumlarda vergi gelirlerinin artırılmasında önemli bir rol oynayabilir.
Servet vergileri, gelir ve harcama vergilerine göre daha adil bir vergilendirme sistemi sağlayabilir. Bu vergiler, mükelleflerin sahip oldukları servetin miktarına göre alınan vergilerdir. Bu nedenle, gelir ve harcama vergilerine göre daha adil bir vergilendirme sistemi sağlayabilirler.
Servet vergileri, gelir ve harcama vergilerine göre daha az vergi kaçakçılığına yol açabilir. Bu vergiler, mükelleflerin sahip oldukları servetin miktarına göre alınan vergilerdir. Bu nedenle, mükelleflerin vergi kaçakçılığı yapmaları daha zor olabilir.
Ancak, servet vergileri, kayıt dışı ekonomiyi teşvik edebilir. Bu vergiler, mükelleflerin sahip oldukları serveti gizlemesine neden olabilir. Bu durum, vergi gelirlerinin azalmasına neden olabilir.
Türk vergi sisteminde uygulanan servet vergileri, toplam vergi gelirleri içinde önemli bir paya sahip değildir. Ancak, bu vergiler, gelir ve harcama vergilerine göre daha adil bir vergilendirme sistemi sağlayabilir ve vergi kaçakçılığına karşı caydırıcı bir etkiye sahip olabilirler.
Türkiye’de vergi sisteminde servet vergisi adı altında özel bir vergi uygulanmamaktadır. Ancak, bazı varlık ve gelirler üzerinden vergi alınmaktadır. Örneğin:
- Gayrimenkul Vergisi: Türkiye’de gayrimenkuller üzerinden vergi alınır. Gayrimenkul sahipleri, bulundukları ilçeye bağlı olarak belediyeler tarafından belirlenen oranlarda gayrimenkul vergisi öderler.
- Emlak Vergisi: Konut, arsa, iş yeri gibi emlaklar üzerinden alınan bir vergidir. Belediyeler tarafından tahsil edilir ve mülkiyet durumuna göre değişen oranlarda ödenir.
- Varlık Vergisi: Türkiye’de 1942-1949 yılları arasında varlık vergisi uygulanmıştır. Ancak, sonrasında kaldırılmıştır ve günümüzde özel bir varlık vergisi bulunmamaktadır.
- Miras ve Bağış Vergisi: Miras ve bağışlar üzerinden vergi alınır. Ancak, bu vergi oranları genellikle düşük seviyelerdedir ve belirli bir miktarın üzerindeki miras ve bağışlar vergilendirilir.
- Gelir Vergisi: Türkiye’de gelir vergisi, kişilerin gelirlerine göre oranlanır ve belirli bir gelir eşiğinin üzerindeki gelirler vergilendirilir.
Türkiye’deki vergi sistemi karmaşıktır ve çeşitli vergi türleri bulunmaktadır. Servet vergisi adı altında özel bir vergi olmamakla birlikte, yukarıda belirtilen vergi türleri varlıklar üzerinden vergilendirme sağlar.