İçerik:
Kas doku hücrelerinden meydana gelmiştir. Bu hücreler, organizmanın ve iç organların hareketini sağlarlar. Kas dokunun uzun olan hücrelerine miyofibriller denir, bunlar protein iplikçiklerden oluşur. Hücreleri arasında hücre ara maddesi bulunmaz. Miyofibrillerin sarkoplazmadaki konumu kasılma ve gevşeme özelliğini belirler.
Kasların başlıca görevleri:
ATP nin yapısındaki kimyasal enerjiyi kasılma enerjisine (mekanik enerji, hareket enerjisi) dönüştürür.
Iskelet sistemine şekil verir ve destek olur.
Glikozu alarak enerji depolar, kasılarak ısı enerjisi üretir.
3 tür kas doku çeşidi vardır:
Düz Kas:
Hücreleri ince, uzun, ortası şişkin, uçlara doğru incelen yapıdadır.
Hücreleri birleşerek beyaz kas demetlerini oluşturur.
Kasılma genellikle azdır ve yorulmaz.
Çizgili Kas (İskelet Kası):
Hücreleri uzun silindir biçimindedir.
Her lifte birden çok çekirdek bulunur.
Çok hızlı kasılıp gevşer, çabuk yorulur.
Kalp Kası (Miyokard):
Çizgili görünümleriyle iskelet kaslarına benzer.
Lifleri dallı bir yapı gösterir.
Felç hali gözlenmez, hücreleri hızlı kasılır ve yorulmaz.
Çalışma 1:
Kas çeşitlerinin bazı özellikleri tabloda verilmiştir. Ancak, tablo eksik olduğu için doldurulması gerekmektedir. Tablo içeriği: Hücre şekli, çekirdek sayısı, çekirdeğin yeri, aldığı sinir, çalışma şekli, çalışma hızı, yorulma durumu ve bulunduğu organlar.
Kas Doku: Kasılıp gevşeyerek organizmanın ve iç organların hareketini sağlayan sistem, kas hücrelerinden meydana gelmiştir. Kas dokunun uzun olan hücrelerine ‘sistemi’ olarak adlandırılır. Diğer dokularından farklı olarak, kas dokusunda hücreleri arasında hücre ara maddesi bulunmaz. Hücre zarına ‘sistemi’ denir.
Sitoplazması olarak bilinen ‘sarkoplazma’, kasılıp gevşeme özelliği olan bir yapıya sahiptir. Sarkoplazmada, birbirine paralel konumda uzanan telcikler bulunur ve bunlar ‘miyofibril’ olarak adlandırılır.
Miyofibriller protein iplikçiklerden oluşur, bunların ince olanlarına ‘8’ ve kalın olanlarına ‘9’ adı verilir.
Ayrıca sarkoplazmada miyofibrillerden başka çok sayıda mitokondri ve endoplazmik retikulum gibi organeller yer alır.
a. Düz Kas
Hücreleri ince, uzun, ortası şişkin, uçlara doğru incelen.
Her hücre, ortasında çekirdeğe sahiptir.
Hücreleri birleşerek beyaz kas demetlerini oluşturur.
Bu demetler de bağ dokuyla sarılarak düz kasları meydana getirir.
Sinirlerle denetlendiği için istem dışı kasılır.
Hücreleri yavaş ve ritmik olarak kasılır.
Kasılma kuvveti genelde azdır. Yorulmaz.
b. Çizgili Kas (İskelet Kası)
Hücreleri uzun silindir biçimindedir.
Çekirdekler hücre zarının hemen altında yer alır.
Kas hücreleri birleşerek bir kas lifini oluşturur.
Kas lifleri birbirine paralel gruplar oluşturarak bağ doku ile sarılmış bir kas demetini meydana getirir.
Her bir lifte çekirdek bulunur.
Kas demetleri de kalın bir bağ dokuyla sarılarak kasları meydana getirir.
Bu kaslar kırmızı renkli olup, şekilleri çeşitlidir.
İskeleti sarar ve hareketi sağlar. Bu yüzden bu kaslara iskelet kasları da denir.
Sinirler ile denetlendikleri için kasılmaları istemlidir. Sinirleri kesilirse felç hali gözlenir.
Çok hızlı kasılıp gevşer. Çabuk yorulur. Kısa süre kasılı kalabilir. Kasılma kuvveti fazladır.
Kas sisteminin başlıca görevleri:
Kaslar kasılıp gevşeyerek sağlar.
ATP’nin yapısındaki kimyasal enerjiyi kasılma enerjisine (mekanik enerji, hareket enerjisi) dönüştürür.
İskelet sistemiyle birlikte vücuda şekil verir, destek olur.
Kandan glikoz alarak, bunları ATP halinde depo eder.
Kaslar kasılarak ısı enerjisi üretir.
Kalp Kası (Miyokard)
Çizgili görünümleriyle iskelet kaslarına benzeyen bir kas doku tipidir. Kalp kasının her lifinde 1 çekirdek bulunur.
İskelet kasından farklı olarak lifleri dallı bir yapı gösterir ve her lifte 2 çekirdek yer alır.
Sinirlerle denetlendiği için istem dışı kasılır. Sinirleri kesilse de kasılma devam eder, yani felç hali gözlenmez. Hücreler hızlı kasılır ve yorulmaz. Kasılma kuvveti orta derecededir.
Kas Doku Çeşitleri
Kas doku üçe ayrılır; bu kaslar kalp kası, iskelet kası ve düz kastır.
Düz kas hücrelerinin çoğunluğunda sadece bazı hücreler sinir uçlarına bağlıdır. Diğer hücrelere uyarılar bu hücrelerden aktarılır. Düz kastaki kasılmanın yavaş olmasının nedeninin bu olduğu düşünülmektedir.
Çalışma 1: Aşağıdaki tabloda kas çeşitlerinin bazı özellikleri verilmiştir. Tabloyu uygun şekilde dolduralım.
Özellikler
Düz Kas
Cizgili Kas
Kalp Kası
Hücre Şekli
1
2
3
Çekirdek Sayısı
1
2
3
Çekirdeğin Yeri
1
2
3
Aldığı Sinir
1
2
3
Çalışma Şekli
1
2
3
Çalışma Hızı
1
2
3
Yorulma Durumu
1
2
3
Bulunduğu Organ
1
2
3
Not: Tablodaki 1, 2 ve 3 değerleri yerine geçerli bilgiler eklenecektir.
Belirsiz ve anlamsız olan “~” ve “NNN” ifadesi kaldırıldı.
