Grafik olarak bu resim el yazısıyla yazılmış bir sayfayı göstermektedir. 9. sınıf Biyoloji dersinde kullanılan bir çalışma kâğıdı gibi görünüyor ve üzerinde çeşitli biyoloji soruları yer alıyor. Sayfada el yazısıyla yazılmış maddeler sıralanmış durumda, ve öğrencinin notlarını veya cevaplarını yazabileceği boşluklar bırakılmış.
Yazı alanını analiz ederek, sayfada bulunan maddeleri liste halinde verebilirim:
- Hücre teorisinin maddelerini yazınız.
- Prokaryot ve ökaryot hücrelerin özelliklerini karşılaştırarak yazınız.
- Zarlı/zarsız tek zarlı ve çok zarlı organellere ikiser tane örnek veriniz.
- Mitokondri ve kloroplastın özelliklerini karşılaştırarak yazınız.
- Bitkilerde plastitlerin birbirine dönüşümüyle ilgili örnekler veriniz.
- Organellerin görevlerini kısaca yazınız (mitokondri, golgi, koful, sentrozom, endoplazmik retikulum, ribozom, peroksizom, lizozom, kromoplast, kloroplast, plastitler, lökoplast).
- Bitki ve hayvan hücrelerinde ortak olmayan özelliklerini yazınız.
- Hücrede çekirdeginin kısımları nelerdir? Adlarını yazınız.
- Hücre iskeleti elemanlarının isimlerini yazınız. Hücre iskeletinin görevi nedir?
- Hücreyi keşfeden bilim insanı kimdir?
- Enzimlerin çesitleri ve özellikleri kısaca açıklayınız.
- Enzimlerin ozelliklerinden 5 tanesini yaziniz. /Hücre zarında bulunan taşıma sistemini yazınız.
- Enzimlerin çalışma hizina etki eden faktörleri yazınız.
- Bir nukleotitin yapisinda hangi molekuller bulunur.
- DNA ve RNA’nın özelliklerini karşılaştırarak yazınız.
- İnsülin direnci nedir? İnsülin direnci nasıl onlenir?
- Aşağıda verilen kavramları tanimlayiniz:
Substrat, Apoenzim, Mesajci RNA, Krista, Matriks, Stroma, Otoliz, Tasiyici RNA, Kontraktil koful, Kromatin, Ribozomal RNA, Nukleotit. - Hücre zarı ile hücre çeperinin özelliklerini karşılaştırarak yazınız.
- Kromozomların özelliklerinden üç tanesini yazınız.
- Bitki ve hayvan hücrelerinde ortak olmayan özellikleri yazınız.
Yukarıda listelenen sorular, biyoloji ödevi veya çalışma kağıdı olabilecek türden soruları içermektedir. Bu sorular 9. sınıf öğrencilerine yönelik genel biyoloji bilgileri ve hücre organizasyonu konularını değerlendirmeyi hedeflediği anlaşılıyor. Soruların yanıtları, öğrencinin konuları ne kadar iyi anladığını görmek için farklı organellerin işlevlerini, hücre tiplerini ve biyolojik süreçleri kapsıyor.
- Hücre teorisinin maddeleri şunlardır:
- Tüm canlılar hücrelerden oluşur.
- Hücre, canlı organizmanın temel yapı birimidir.
- Yeni hücreler, mevcut hücrelerin bölünmesiyle oluşur.
- Prokaryot ve ökaryot hücrelerin özelliklerini karşılaştıralım:
Prokaryot Hücre:
- Bakteri ve mavi-yeşil alglerde bulunur.
- Çekirdek zarla çevrili değildir, çekirdek bölgesi dağınıktır.
- Organellere (örneğin mitokondri veya kloroplast) sahip değildir.
- Genetik malzeme, sitoplazmada serbest halde bulunur.
- Tek hücreli organizmalardır.
Ökaryot Hücre:
- Hayvanlar, bitkiler, mantarlar ve protistlerde bulunur.
- Çekirdek zarla çevrilidir, çekirdek içinde kromozomlar düzenli olarak yerleşmiştir.
- Birçok organeli içerir (örneğin mitokondri, kloroplast, endoplazmik retikulum, vb.).
- Genetik malzeme, çekirdek içinde bulunan kromozomlarda yer alır.
- Tek hücreli veya çok hücreli organizmalardır.
- Zarlı/zarsız tek zarlı ve çok zarlı organellere örnek verelim:
Zarlı/Zarsız Tek Zarlı Organeller:
- Mitokondri (zarlı tek zarlı)
- Lisozom (zarlı tek zarlı)
Zarlı/Zarsız Çok Zarlı Organeller:
- Golgi (zarlı çok zarlı)
- Endoplazmik retikulum (zarlı çok zarlı)
- Mitokondri ve kloroplastın özellikleri karşılaştıralım:
Mitokondri:
- Enerji üretimi (ATP sentezi) için gereklidir.
- Oksijenli solunum süreci mitokondrilerde gerçekleşir.
- Çift zar yapısına sahiptir.
- İç zarında elektron taşıyan zincir ve ATP sentezleyen F1F0 ATPaz enzimi bulunur.
- Hücredeki enerji üretimi için gerekli olan mitokondriler, genellikle hücre sitoplazmasında dağılmış bir şekilde bulunur.
- Kendi DNA’sına ve ribozomlarına sahiptir.
Kloroplast:
- Fotosentez için gereklidir.
- Yeşil bitki hücrelerinde, özellikle yapraklarda bulunur.
- Çift zar yapısına sahiptir.
- İç zarında fotosentez reaksiyonlarının gerçekleştiği tilakoid diskleri (grana) bulunur.
- Pigment molekülleri açısından zengindir ve klorofil tarafından yeşil renge sahiptir.
- Kendi DNA’sına ve ribozomlarına sahiptir.
- Bitkilerde plastitlerin birbirine dönüşümüne örnekler:
- Kloroplastlar, bitkilerin güneş enerjisi kullanarak fotosentez yapmasını sağlar. Bitki hücrelerinde plastitlerin bir dönüşümü, genellikle yapraklarda gerçekleşir. Güneş ışığındaki değişikliklere tepki olarak, kloroplastlar kromoplastlara (renk pigmentleri içeren) veya lökoplastlara (nişasta veya yağ üretimi için kullanılan renksiz plastitler) dönüşebilir. Örneğin, bazı bitkilerin olgunlaşan meyvelerinde, yeşil kloroplastlar kırmızı, turuncu veya sarı renkte kromoplastlara dönüşebilir.
- Organellerin görevleri:
- Mitokondri: Hücrede enerji üretiminden sorumludur. Oksijenli solunum süreci burada gerçekleşir.
- Golgi: Proteinleri işler, modifiye eder, sınıflandırır ve hücre içinde ve dışında doğru hedeflere taşınmasını sağlar.
- Lizozom: Hücre içindeki istenmeyen materyallerin sindirimi ve atılması ile görevli olan organeldir.
- Sentrozom: Hücre bölünmesi sırasında, iğ ipliklerinin oluşumunda ve organizasyonunda rol oynar.
- Endoplazmik retikulum: Proteinlerin sentezlenmesi, modifikasyonu ve taşınması için bir yol sağlar.
- Ribozom: Protein sentezinin gerçekleştiği yerdir.
- Peroksizom: Lipitleri metabolize eder ve hücredeki zararlı hidrojen peroksitini parçalar.
- Kloroplast: Bitkilerde fotosentez gerçekleşir ve enerji üretimi sağlar.
- Kromoplast: Bitkilerde pigment moleküllerinin (renk) sentezlendiği ve depolandığı plastitlerdir.
- Plastitler: Bitki hücrelerinde bulunan, depolama ve pigment sentezi gibi çeşitli görevleri olan organel gruplarıdır.
- Lökoplast: Bitki hücrelerinde nişasta veya yağ depolayan renksiz plastitlerdir.
- Bitki ve hayvan hücrelerinde ortak olmayan özellikler:
Bitki Hücresi:
- Hücre çeperine sahiptir.
- Kloroplastlara sahiptir.
- Büyük bir vakuol içerir.
- Plazmodezmata adı verilen kanallar aracılığıyla hücreler arasında direkt iletişim sağlar.
Hayvan Hücresi:
- Hücre zarı dışında hücre çeperine sahip değildir.
- Kloroplastları yoktur.
- Küçük ve birden fazla vakuol içerir.
- Gap junctions adı verilen kanallar aracılığıyla hücreler arasında direkt iletişim sağlar.
- Hücre zarının kısımları:
- Fosfolipid çift katman: İki tabaka halindeki lipit moleküllerinden oluşur ve hücre zarının temel yapısıdır.
- Proteinler: Hücre zarının içinde ve dışında bulunan proteinler, zarın yapısal destek sağlamasının yanı sıra çeşitli işlevlere sahiptir.
- Karbonhidratlar: Bazı hücre zarlarında bulunan glikoproteinler veya glikolipitler, hücre tanıma ve yapışma işlevi görür.
- Kolesterol: Hücre zarını sıvı ve stabil tutar.
- Yüzey proteinleri: Hücre zarının dış yüzeyinde bulunan ve hücrenin çevresiyle etkileşimini sağlayan proteinlerdir.
- İyon kanalları: Hücre zarında bulunan proteinler, iyonların hücre zarından geçişini kontrol eder.
- Hücre iskeleti elemanları ve görevleri:
- Mikrotübüller: Hücre bölünmesi, hücre şeklinin ve organel hareketinin kontrolünde rol oynar.
- Mikrofilamentler: Hücre hareketi, kas kasılması ve hücre somutlaşmasında görev alır.
- Ara filamentler: Hücrenin mekanik dayanıklılığını sağlar.
Hücre iskeletinin görevi, hücrenin şeklini korumak, yapısal destek sağlamak, hücre hareketini kontrol etmek ve hücre içi organel ve yapıların düzenli yerleşimini sağlamaktır.
-
Hücreyi keşfeden bilim insanı: Robert Hooke
-
Enzimlerin çeşitleri ve özellikleri:
- Oksidoreduktazlar: Oksidasyon-redüksiyon reaksiyonlarını katalizler.
- Tranferazlar: Bir grup bir molekülden diğerine taşır.
- Hidrolazlar: Moleküllerin hidroliz reaksiyonlarını katalizler.
- Lizazlar: Bazı bağları parçalayan veya molekülleri bölen enzimler.
- İzomerazlar: İzomerik yapıları katalizler.
- Ligazlar: İki molekülü birleştiren reaksiyonları katalizler.
- Enzimlerin özellikleri:
- Etkinlikleri, optimum sıcaklık ve pH aralığında gerçekleşir.
- Spesifik substratlara bağlanarak katalitik etkinliklerini gösterirler.
- Enzim-substrat kompleksi oluştururlar.
- Hızlandırıcılar olarak işlev görürler.
- Yüksek derecede özgüllük gösterirler.
- Genellikle protein yapısında bulunurlar.
Hücre zarında bulunan taşıma sistemi:
Hücre zarında bulunan taşıma sistemleri aracılığıyla maddeler hücre içine veya dışına taşınır. İki ana taşıma sistemi, pasif taşıma ve aktif taşımadır.
-
Pasif Taşıma: Konsantrasyon gradyanına bağlı olarak maddelerin hücre zarından diğer tarafa difüzyonla geçmesini sağlar. Bu taşıma türü enerji gerektirmez.
- Basit difüzyon: Maddelerin doğrudan hücre zarından geçtiği pasif taşıma yöntemidir.
- Kolaylaştırılmış difüzyon: Kanal proteinleri veya taşıyıcı proteinler aracılığıyla maddelerin geçtiği pasif taşıma yöntemidir.
- Osmoz: Su moleküllerinin, yarı geçirgen bir zar aracılığıyla, düşük yoğunluktan yüksek yoğunluğa doğru geçtiği pasif taşıma yöntemidir.
-
Aktif Taşıma: Enerji tüketen taşıma yöntemidir. Enerji kullanarak maddeler, konsantrasyon gradyanına karşı, hücre zarından taşınır.
- Aktif taşıma: Taşıma proteinleri aracılığıyla maddelerin enerji kullanılarak geçtiği taşıma yöntemidir.
- Endositoz: Hücre zarı, hücre dışındaki maddeleri hücre içine alır.
- Eksositoz: Hücre zarı, hücre içindeki maddeleri hücre dışına salar.
- Enzimlerin çalışma hızını etkileyen faktörler:
- Sıcaklık: Enzimlerin aktivitesi, optimum sıcaklık değeri civarında en yüksek olur. Sıcaklık arttıkça enzim aktivitesi artar, ancak aşırı yüksek sıcaklıklar enzim moleküllerinin yapısını bozarak aktivitelerini azaltır veya durdurur.
- pH: Her enzimin optimum pH değeri vardır. pH, enzim aktivitesini etkileyerek şekil değişimine ve katalitik etkinliğin azalmasına neden olabilir.
- Substrat konsantrasyonu: Enzim aktivitesi, substrat konsantrasyonunun artmasıyla artar, ancak bir noktada doyuma ulaşır ve sabit kalır.
- İnhibitörler: İnhibitörler, enzimlerin katalitik aktivitelerini engelleyebilir veya azaltabilir. İnhibitörlerin etkisi, geri dönüşlü veya geri dönüşsüz olabilir.
- Kofaktörler: Birçok enzim, aktivitesi için bazı inorganik iyonlara (örneğin Mg²⁺, Fe²⁺) veya organik moleküllere (koenzimler) ihtiyaç duyar. Kofaktörler, enzimlerin aktif sitelerinin yapısal ve fonksiyonel özelliklerini etkileyebilir.
- Bir nükleotitin yapısında şu moleküller bulunur:
- Bir fosfat grubu
- Bir şeker molekülü (deoksiriboz veya riboz)
- Bir azotlu baz (adenin, guanin, sitozin, timin veya urasil)
- DNA ve RNA’nın özelliklerini karşılaştıralım:
DNA (Deoksiribonükleik Asit):
- Çift sarmal yapısında bulunur.
- Şeker molekülü olarak deoksiriboz kullanır.
- Dört azotlu baz içerir: adenin (A), guanin (G), sitozin (C) ve timin (T).
- Hücrede genetik bilginin depolandığı ve aktarıldığı moleküldür.
- Pürin-pirimidin baz eşleşme kuralına göre baz çiftleri arasında eşleşme yapar (A-T, G-C).
RNA (Ribonükleik Asit):
- Tek sarmal veya bileşik yapıda bulunur.
- Şeker molekülü olarak riboz kullanır.
- Dört azotlu baz içerir: adenin (A), guanin (G), sitozin (C) ve urasil (U).
- Hücrede genetik bilginin geçici olarak kopyalandığı ve protein sentezine katıldığı moleküldür.
- DNA’nın bilgi taşınmasını ve protein sentezini sağlayan ara maddedir.
- İnsülin direnci nedir ve nasıl önlenebilir:
İnsülin Direnci: İnsülin direnci, vücudun hücrelerinin insüline normalden daha az yanıt verdiği bir durumdur. Bu, pankreastan salgılanan insülin hormonunun normalden daha yüksek seviyelerde üretilmesine ve kandaki şeker seviyelerinin kontrol edilememesine neden olur. İnsülin direnci, tip 2 diyabetin önde gelen bir nedenidir.
İnsülin Direncinin Önlenmesi:
- Sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek: Dengeli bir diyetle beslenmek, düzenli egzersiz yapmak ve kilonuzu kontrol etmek, insülin direncini azaltmaya yardımcı olabilir.
- Rafine karbonhidratları ve şekerli gıdaları sınırlamak: Rafine karbonhidrat ve şeker içeren gıdalar, insülin direncinin gelişimine katkıda bulunabilir. Bu tür gıdaları tüketirken ölçülü olmak önemlidir.
- Lifli gıdaları tercih etmek: Lifli gıdalar, kan şekerini daha yavaş yükselterek insülin direncini azaltmaya yardımcı olabilir. Bu nedenle, sebzeler, meyveler, tam tahıllar ve baklagiller çeşitli lif kaynaklarıdır.
- Stresi yönetmek: Stres, insülin direncini artırabilir. Stres yönetimi tekniklerini uygulamak, stres seviyelerini azaltmaya ve dolayısıyla insülin direncini kontrol altında tutmaya yardımcı olabilir.
- Verilen kavramların tanımları:
- Substrat: Enzimin katalitik reaksiyonunda etkileşime girdiği molekül veya moleküllerdir.
- Apoenzim: Bir enzimin protein kısmıdır ve aktif sitenin bulunduğu bölümdür.
- Mesajcı RNA (mRNA): Transkripsiyon sürecinde DNA’dan sentezlenen ve ribozomlarda protein sentezine katılan bilginin taşındığı RNA molekülüdür.
- Krista: Mitokondrinin iç zarındaki izole bölgelerdir ve elektron taşıyıcı sistemleri barındırır.
- Matriks: Mitokondrinin iç kısmında bulunan ve enzimlerin depolandığı ve metabolik reaksiyonların gerçekleştiği bölgedir.
- Stroma: Kloroplastlarda tilakoidler arasında bulunan ve ışık bağımsız reaksiyonların gerçekleştiği bölgedir.
- Otoliz: Lizozomun içerdiği enzimlerin hücre içindeki atık veya yabancı maddeleri parçalaması ve sindirmesi sürecidir.
- Taşıyıcı RNA (tRNA): Ribozomlarda protein sentezi sırasında amino asitleri taşır ve mRNA ile baz eşleşmesi yaparak polipeptit zincirinin oluşumunu sağlar.
- Kontraktil koful: Belirli hücre tiplerinde kasılma işlevini gören ve mikrotübülden oluşan organeldir.
- Kromatin: DNA, histon proteinleri ve diğer yapısal proteinlerin birlikte paketlenmesiyle oluşan kromozomun gevşek formudur.
- Ribozomal RNA (rRNA): Ribozomlarda bulunan ve protein sentezi reaksiyonlarında ribozomun yapısal bileşeni olan RNA molekülüdür.
- Nükleotit: Nükleik asitlerin yapı birimidir ve bir fosfat grubunu, bir şeker molekülünü (deoksiriboz veya riboz) ve bir azotlu bazı (adenin, guanin, sitozin, timin veya urasil) içerir.
- Hücre zarı ile hücre çeperinin özelliklerini karşılaştıralım:
Hücre Zarı:
- Hayvan hücrelerinde bulunur.
- Fosfolipid çift katmanından oluşur.
- Esnek ve seçici geçirgen bir yapıya sahiptir.
- Hücrenin şeklini korur ve hücreye destek sağlar.
- İyonların ve moleküllerin hücre içine ve dışına geçişini kontrol eder.
Hücre Çeperi:
- Bitki, mantar ve bakteri hücrelerinde bulunur.
- Selüloz (bitki), kitiin (mantar) veya peptidoglikan (bakteri) gibi farklı malzemelerden oluşur.
- Sert ve kuvvetli bir yapıya sahiptir.
- Hücrenin şeklini korur ve hücreye destek sağlar.
- İyonların ve moleküllerin hücre içine ve dışına geçişini kontrol eder.
- Kromozomların özelliklerinden üç tanesi:
- Kromozomlar, DNA ve proteinlerin bir birleşimidir.
- Her kromozom, birbirine bitişik iki kardeş kromatid içerir.
- Kromozomlar, hücre bölünmesi sırasında eşlenerek kopyalanır ve yeni hücrelere dağıtılır.
- Bitki ve hayvan hücrelerinde ortak olmayan özellikler:
Bitki Hücresi:
- Hücre çeperine sahiptir.
- Kloroplastlara sahiptir.
- Büyük bir vakuol içerir.
- Plazmodezmata adı verilen kanallar aracılığıyla hücreler arasında direkt iletişim sağlar.
Hayvan Hücresi:
- Hücre zarı dışında hücre çeperine sahip değildir.
- Kloroplastları yoktur.
- Küçük ve birden fazla vakuol içerir.
- Gap junctions adı verilen kanallar aracılığıyla hücreler arasında direkt iletişim sağlar.
2 Beğeni
