Kısa bir mola verin ve hayal edin. Dünyanın neresine giderseniz gidin tek bir para birimi kullanılıyor, Türkiye’de, Almanya’da, Amerika’da, Çin’de ve diğer her yerde. Bunun su anki ekonomi ve enflasyon üzerinde ne tür faydaları olurdu? Alım gücünde, gelir dağılımında, yaşam şartlarının iyileştirilmesinde yada diğer herhangi bir ekonomik konuda faydaları yada zararları neler olurdu?
Kendi kişisel görüşüm, Tüm dünyanın tek tip düzene girmesinin kaçınılmaz olduğudur. Aksi durumda herzaman birşeyler için savaşma ihtimali olacak. Büyük buhranda bir annenin çocuklarını satması gibi belli bir yerden sonra düzgün düşünemez noktaya gelebiliriz.
Su anki dünya ekonomisinin ciddi anlamda bir revizyondan geçmesi gerektiğini düşünüyorum. Mevcut sistemle gidebileceğimiz mesafe yarım yüzyılı geçmeyecektir…
Bu olay bana kalırsa ülke kavramının ortadan kalkmasına ve ülkelerin güçlerinin sergilemesinin önüne geçebilir. Para malum her şeydir. Savaşlar bile silahla değil ekonomi ile yapılırken böyle bir kavramın olması yeni -bir para yerine geçecek- sınıflandırmayı sağlayacak bir etkinin oluşmasına neden olacaktır. Sonuçta her ülkenin üretim miktarı farklı, kendi halkının alım gücü farklı. Her ülkede geçecek bir para birimi olabilir ama tek para rejimi olamaz. Ne yazık ki.
Aslında bu sisteme geçmek o kadar zor değil. Yerine geçecek para birimi belirlendikten sonra şu anki borsa değerine göre her para birimine karşılık gelen yeni para ülkelere pay edilecek. Bu şekilde zengin zengin, fakir fakir kalacak. Bu gücünü kaybetmek istemeyen ülkelerinde kabul edebileceği bir sistem. bundan sonraki dönemde ilk yıl sıkıntılar yaşanabilir ancak sonraki dönem dünyada eşit bir ekonomi modeli oluşacaktır. Tabi burda şöyle bir sorun oluyor, var olan yeni para birimi yetmediğinde ülkeler yeni para basabilecek mi? Yada böyle bir açık oluştuğunda nasıl kapatılabilir? Para yönetimi için merkezi bir komite oluşturulabilir ve bu komitenin kontrolünde para dağıtımı, basılması gibi işlemler yapılabilir.
Bunun sonuçları ciddi olacaktır. Gelir eşitsizliğinin korunması gerekiyor, aksi halde bir çok alt sektörde çalışacak insan bulmak zorlaşacaktır. Eşitliğin olduğu bir dünyada insanlara seçim şansı verilirse yani daha doğrusu çalışma mecburiyeti ortadan kalkarsa alt kademedeki en önemli alanlarda iş gücü kaybı yeni sorunları tetikleyecektir.
Aslında bir yönden düzeltmeye çalışırken diğer taraftan yeni çözümlerin üretilmesi gerekiyor. Tek para birimi düzenine geçmek ekonomiyi düzeltebilir ancak ilerleyen dönemlerde iyileşen ekonominin insan yaşamına farklı konularda dezavantaj getireceğini düşünüyorum. Bu durumda yaşam şeklimizi (keyfi bozmadan), çalışma şeklimizi temelli değiştirmemiz gerekecek.
Bunun akabinde sınırlara ihtiyaç kalır mı ki sizce? tek para düzeni, eşit toplum, gelir eşitliği… Diğer taraftan bakıldığında bunların olmayışı son 100 yılda dünyayı ciddi bir gelişime açtı. Yeni sistem gelişimi geriye dönük yavaşlatırsa zaman içerisinde toplumsal olarak nasıl bir noktaya geliriz kestiremiyorum.
Konu paradan çıktı ancak para dünyanın çekirdeği gibi. Nereye koyarsanız koyun, ne yaparsanız yapın, dengeyi iyi kuramadığınızda bir volkan gibi patlayıp erir, ona yakın olanları da yakıp geçer.
Belki bu konuyu çok erken konuşuyoruz, yada yanlış bir açıdan ele alıyoruz. Bu konuda farklı düşüncelerin yardımı olabilir.