Fortran programlama dili hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorum. Nasıl bir dil? Ne tür işlevleri vardır ve hangi amaçlarla kullanılır? Bu dilin tarihsel gelişimi nasıl olmuştur, nasıl ortaya çıkmıştır? Fortran dilinin temel mantığı nasıl çalışır ve bir kod örneği üzerinden bu dili daha iyi anlamamı sağlayabilir misiniz?
Fortran Programlama Dili Özellikleri
Fortran (FORmula TRANslation), kompleks hesaplamaları ve sayısal verileri hızlı ve kolay bir şekilde işlemek için tasarlanmıştır. İlk olarak 1950’lerde IBM tarafından oluşturuldu ve bilimsel hesaplama ve sayısal uygulamalar için popüler bir dil oldu.
Fortran’ın başlıca özelliklerine şunları dahil edebiliriz:
- Hesaplamalar üzerine yoğunlaşmıştır: Dahili matematik fonksiyonları ve operatörler, matris ve vektör işlemleri ve ayrıca döngü yapısı gibi hesaplama odaklı özellikleri ile Fortran, hesaplama ağırlıklı uygulamalar için idealdir.
- Daha az kodla daha fazla şey yapabilme: Fortran, düşük seviye bir dil değildir. Bu, kullanıcının daha az kod yazarak daha kompleks işlemler yapabilmesini sağlar.
- Fortran, birçok modern dili etkilemiştir: Fortran, modern programlama dillerinin çoğuna ilham vermiş ve syntax özelliklerini geliştirmelerine yardımcı olmuştur.
Fortran ve Tarihsel Gelişimi
İlk Fortran sürümü (Fortran I) 1957 yılında IBM tarafından bilimsel hesaplamaları otomatize etmek amacıyla geliştirildi. İlk versiyonu, güçlü bir hesaplama yetenekleri ve hızlı işlem kapasitesi ile bilim ve mühendislik toplulukları tarafından hızla benimsenmiştir.
Bu ilk sürümünün başarısı üzerine, Fortran sürekli geliştirildi ve yeni sürümler ortaya çıktı: Fortran II (1958), Fortran III (1958, ki asla yayınlanmadı), Fortran IV (1961), ve Fortran 66 (1966). Bunlara, daha fazla veri yapısını ve daha karmaşık programlamayı desteklemek için eklenmiş özellikler eşlik etti.
Sonraki sürümler (Fortran 77, Fortran 90, Fortran 95, Fortran 2003, Fortran 2008 ve Fortran 2018) modern programlama tekniklerini ve nesne tabanlı programlama gibi daha yeni paradigmalara geçişi desteklemektedir.
Sürümleri
Fortran, bilgisayar programlama dilleri arasında en eski ve en etkili olanlardan biridir. İlk sürümü olan Fortran 0, hız için esneklikten vazgeçerek programlama dünyasına adım atmıştır. Bu sürümde, tüm değişkenlerin önceden tanımlanması gerekiyordu. Ancak, Fortran I ile birlikte bazı yenilikler getirildi ve değişken isimleri 6 karaktere kadar çıkabiliyordu. Ayrıca, veri giriş çıkış sistemi değiştirilmiş ve if ve do ifadeleri eklenmiştir.
Fortran I, 1955 yılında başlayan çalışmalar sonucunda Nisan 1957’de tanıtıldı. Bu sürüm, önceki sürümden farklı olarak değişken isimlerinin daha uzun olmasına izin veriyordu. Ayrıca, veri giriş çıkış sistemi değiştirilmiş ve if ve do ifadeleri eklenmiştir. Önceden, tekrarlama işlemi için özyineleme kullanılırken, do ifadesi sayesinde fonksiyon içinde yineleme işlemi gerçekleştirilebiliyordu. Değişken isimleri ise genellikle I, J, K, L, M, N ile başlıyordu. Bu, o zamanın bilim insanlarının denklemlerinde sıkça kullandığı değişkenlerin baş harflerinden kaynaklanıyordu.
Fortran II, 1958 baharında tanıtıldı ve Fortran I’deki birçok hatayı düzeltti. En önemli yenilik, alt-programların ayrı ayrı derlenebilmesini sağlamaktı. Böylece, alt-programda yapılan bir değişiklik için tüm programı yeniden derlemek yerine, sadece alt-programın derlenmesi yeterli oluyordu. Bu, derleme işlemini kolaylaştıran büyük bir yenilikti.
Fortran III, tasarlanmasına rağmen geniş bir kullanım alanı bulamadı. Ancak, Fortran IV ile birlikte dil yeniden popüler hale geldi. Fortran IV, 1960 ve 1962 yıllarında geliştirildi ve o zamanın en geniş alanda kullanılan programlama dili oldu. 1966’da Fortran 66 adı altında standart hale geldi. Fortran IV, Fortran II’nin gelişmiş bir versiyonuydu ve en önemli değişikliklerden biri mantıksal if ifadesi ve fonksiyonlara başka fonksiyonların parametre olarak aktarılabilmesiydi.
Fortran 77, Fortran IV’e ek olarak string işleme, mantıksal döngüler ve if ifadesine else ifadesi eklenmişti. Bu sürümle birlikte dil daha da gelişti ve daha işlevsel hale geldi. Ancak, Fortran 90 ile birlikte daha büyük değişiklikler yapıldı. Fortran 90, diziler için dinamik olarak yer ayırma özelliğine sahipti ve yeni ifadeler eklenmişti. Ayrıca, bir modül ünitesi eklendi ve bu modüller, veri ve fonksiyonları saklamak için Private veya Public ulaşım iznine sahipti. Fortran 77’de bulunan bazı özellikler de bu sürümden çıkarıldı. Ayrıca, FORTRAN olan yazım şekli de Fortran olarak değiştirildi.
Fortran 95 ile dil hala evrimini sürdürdü ve daha da gelişti. Fortran 2000, Fortran 2003 ve Fortran 2008 gibi yeni sürümler de tanıtıldı. Bu sürümler, dilin daha da güçlenmesini sağladı ve yeni özellikler ekledi.
Fortran, programlama dünyasında uzun bir geçmişe sahip olan ve hala kullanılan bir dildir. Yıllar içinde birçok sürümü geliştirilmiş ve yeni özellikler eklenmiştir. Bu sayede, bilim insanları ve mühendisler, karmaşık hesaplamaları daha kolay bir şekilde yapabilmektedir. Fortran’ın esnekliği ve gücü, onu birçok farklı alanda kullanılan bir dil haline getirmiştir.
Fortran Kodlama Yapısı
Fortran’da kodlama, diğer programlama dillerine benzer bir yapıya sahiptir: tanımlamalar, ifadeler, döngüler ve fonksiyonlar. İşte temel bir Fortran kodu örneği:
program HelloWorld
print *, "Hello, World!"
end program HelloWorld
Bu örnekte, HelloWorld adında bir program oluşturduk ve "Hello, World!" yazısını konsola basmak için print ifadesini kullandık.
Fortran’ın bazı hassas alanları vardır. İlgili alanlarda kod yazıldığında, alanlar kodun işlevselliğini belirler - belirli bir alan içinde örneğin sadece yorum yazılabilir, başka bir alan içinde örneğin sadece ifadeler ve böylece devam eder.
TERİMLER:
IBM: International Business Machines isimli teknoloji şirketinin kısaltması. İlk programlama dilini (Fortran) geliştiren şirket.
Syntax: Programlama dilindeki kurallar ve yapı.
Nesne tabanlı programlama: Programlamanın bir paradigması. Eylemlerin ve verinin birlikte gruplandırılmasına dayanır.
Döngüler: Programlama dillerinde kodun tekrarlanan bir şekilde çalışmasını sağlayan yapılardır.
Ayrıca wiki kaynağınıda inceleyebilirsiniz:
1 Beğeni