Cuma selası ile ezan arasında okunması hayırlı olan duayı, cuma selası’ndan sonra okunan ilk ezan’a kadar okumuş olmamız mı gerekir?

Dini konular İslam ve Müslümanlık
, , ,
1

Cuma selası ile ezan arasında okunması hayırlı olan duayı, cuma selası’ndan sonra okunan ilk ezan’a kadar okumuş olmamız mı gerekir?

2

Cuma selası ile ezan arasında okunacak duayla ilgili olarak, İslam kültüründe ve özellikle de Cuma Gününün özel bir yeri vardır. Cuma günü, Müslümanlar için haftanın en özel günlerinden biridir ve bu gün yapılan duaların kabul olma ihtimalinin daha yüksek olduğuna inanılır. Özellikle belirli zaman dilimlerinde yapılan dualar daha faziletli kabul edilir. Bunlardan biri de Cuma selası ile ezan arasında yapılan dualardır.

Cuma Selası Nedir?

Cuma selası, cuma günü camilerde cuma namazından önce okunan salavat ve dualardan oluşur. Bu uygulama, insanları cuma namazına ve hutbeye davet etmek amacıyla yapılır.

Neden Bu Zaman Aralığı Önemlidir?

Cuma selası ile Cuma ezanı arasındaki zaman dilimi, dua için çok değerli bir vakit olarak kabul edilir. Hadislerde, bazı vakitlerde yapılan duaların daha makbul olacağı bildirilmiştir. Cuma günü duaların kabulüne dair özel bir zaman dilimi olduğuna inanılır ve alimlerin çoğu bu zaman diliminin Cuma selası ile ezan arasındaki vakit olduğunu kabul eder.

Duanın Yapılması Gereken Zaman

Cuma günü selasından sonra, ezandan önce dua etmek, duaların kabul olma ihtimalini artıran bir zaman dilimi olarak görülür. Bu süre, genellikle cuma namazına yönelik dikkatlerin yoğunlaştığı ve manevi atmosferin en yoğun olduğu zamanlardır.

Ezan’a Kadar Duayı Yapmak

Bu özel vakitte yapılacak duaların zamanlamasına gelirsek:

Dua İçin Önerilen Zaman

  • Cuma selası’ndan sonra okunan ilk ezan’a kadar dualarınızı yapmanız önerilir. Bu süre, dualarınızın kabulü için uygun bir zaman olarak kabul edilir.
  • Bu aralık, cuma namazı için toplanılan ve manevi atmosferin en yoğun olduğu anlardır.

Neden Bu Şekilde Yapılması Önerilir?

  1. Manevi Atmosfer: Bu özel zaman dilimi, kalbinizin manevi yönden yükseldiği ve Allah’a yakın olduğu zaman dilimi olarak kabul edilir.
  2. Toplumsal Etki: Cuma günü, Müslüman cemaatin bir araya geldiği bir gündür ve topluca dua etmenin, manevi etkisinin daha fazla olduğuna inanılır.
  3. Peygamber’in Tavsiyesi: Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bazı özel gün ve vakitlerde yapılan duaların kabul olma ihtimalinin yüksek olduğunu belirtmiştir.

TERİMLER:

  • Cuma Selası: Cuma günü öğle vakti camilerde okunan, halka cuma namazını hatırlatan ve davet eden bir ilan.
  • Ezan: İslam dininde namaz vaktini haber veren çağrı.

Bu bilgiler ışığında, Cuma selası ile ezan arasında yapılan duaların manevi değeri yüksektir ve dualarınızı bu aralıkta yapmanız tavsiye edilir.

3

Cuma Selası ile Ezan Arasındaki Duanın Zamanlaması ve Önemi

I. Giriş: Cuma Gününün Kutsallığı ve Dua Zamanlaması Sorusu

İslam dininde Cuma günü (Yevm el-Cum’a), Müslümanlar için özel bir öneme sahip, toplu ibadetin, Allah’ı anmanın ve manevi derinliğin arttığı mübarek bir gündür. Bu günle ilişkili pek çok ibadet ve uygulama bulunmaktadır. Bu uygulamalardan biri de Cuma namazı öncesinde okunan sela ile ezan arasındaki vakitte dua etmenin faziletine dair yaygın inanıştır. Kullanıcının, özellikle “Lâ ilâhe illâ ente Yâ Hannânü Yâ Mennânü Yâ bedîassemâvâti vel ardı…” şeklinde başlayan ve bu zaman diliminde okunması tavsiye edilen duanın, Cuma ezanı başlamadan önce bitirilmesinin gerekip gerekmediği yönündeki sorusu, ibadetlerini doğru ve samimi bir şekilde yerine getirme arzusunu yansıtmaktadır. Bu raporun amacı, Cuma selası ve ezanının işlevlerini açıklamak, aralarındaki zaman diliminin dua açısından taşıdığı değere ışık tutmak, bahsi geçen özel duayı incelemek ve zamanlama konusundaki soruyu mevcut deliller ve İslami prensipler çerçevesinde, özellikle Türkiye’deki yaygın uygulamaları da göz önünde bulundurarak yanıtlamaktır.

II. Cuma Selası ve Ezanını Anlamak: Hazırlık ve Namaza Çağrı

A. Selanın Tanımı (Salât-ü Selâm): Bir Çağrıdan Daha Fazlası

  • Anlamı ve İçeriği: Sela (veya Salâ), kelime olarak dua ve namaz anlamına gelse de, Cuma günleri ve diğer bazı özel durumlarda minarelerden okunan, Hz. Muhammed’e (s.a.s.) Allah’tan rahmet ve esenlik dileyen, onu öven, şefaatini uman, ailesi ve yakınları için dua ifadeleri içeren Salât-ü Selâm formundaki metinleri ifade eder. Genellikle okunan metin şöyledir: “Es Salatu Ve’s-Selamu Aleyke Ya Rasulallah! Es Salatu Ve’s-Selamu Aleyke Ya Habiballah! Es Salatu Ve’s-Selamu Aleyke Ya Nûre Arşillah! Es Salatu Ve’s-Selamu Aleyke Ya Hayra Halgillah! Es Salatu Ve’s-Selamu Aleyke Ya Seyyidel Evveline Vel Ahirin! Vel Hamdü Lillahi Rabbil Alemin!”. Türkçe anlamı ise şu şekildedir: “Ey Allah’ın Resulü! Salat ve selam senin üzerine olsun. Ey Allah’ın habibi/sevgili kulu! Salat ve selam senin üzerine olsun. Ey arşın nuru! Salat ve selam senin üzerine olsun. Ey Allah’ın yarattıklarının en hayırlısı! Salat ve selam senin üzerine olsun. Ey bizden öncekilerin ve sonrakilerin efendisi! Salat ve selam senin üzerine olsun. Hamd yalnızca âlemlerin Rabbi Allah’a mahsustur.”. Sela, esasen bir övgü ve dua biçimidir.
  • Cuma Selasının Amacı: Cuma günleri okunmasının temel amacı, Cuma namazı vaktinin yaklaştığını topluluğa hatırlatmak, manevi bir atmosfer oluşturarak insanları namaza hazırlamak ve camiye teşvik etmektir. Ezan öncesinde yapılan bu duyuru, özellikle günlük meşgaleler içindeki insanlara Cuma’nın önemini ve namaz vaktini anımsatır.
  • Selanın Diğer Kullanım Alanları: Sela, Cuma dışında vefat haberlerini duyurmak (Cenaze Selası), Ramazan ayının başlangıcını veya sahur vaktini bildirmek gibi amaçlarla da okunur. Tarihsel olarak başka önemli olayları veya vakitleri haber vermek için de kullanıldığı bilinmektedir.
  • Tarihsel ve Kültürel Bağlam: Selanın Hz. Peygamber (s.a.s.) döneminde veya ilk İslam asırlarında uygulanan bir pratik olmadığı, daha sonraki dönemlerde, özellikle Mısır’da Fatımiler veya Emeviler zamanında başladığına dair rivayetler bulunmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde ise bu geleneğe büyük önem verilmiş ve yaygınlaşmıştır. Bu durum, selanın, özellikle Türkiye gibi Osmanlı mirasını taşıyan bölgelerde derin kökleri olan, kültürel açıdan önemli bir İslami uygulama olduğunu göstermektedir. Sela, zamanla, dini vecibelerin yerine getirilmesini destekleyen kültürel bir mekanizma haline gelmiştir. Cuma selası, ezandan önce okunan bir hatırlatma işlevi görerek, Kur’an-ı Kerim’de Cuma namazı için yapılan çağrıya (ezana) icabeti kolaylaştıran, özellikle modern toplumun yoğun temposunda insanları namaza hazırlayan bir ön uyarı sistemi gibi çalışır. Bu, İslami kültürlerin, temel dini görevleri desteklemek amacıyla zaman içinde nasıl meşru görülen (bazılarınca ‘bid’at-ı hasene’ kabul edilen) uygulamalar geliştirebildiğinin bir örneğidir.

B. Ezanın Tanımı: Evrensel Namaza Çağrı

  • Anlamı ve İşlevi: Ezan, belirli vakitlerde farz namazların vaktinin girdiğini ilan etmek üzere, dünya genelindeki Müslümanlar tarafından kabul edilen ve uygulanan İslami çağrıdır. Namaza davetin birincil ve evrensel şeklidir.
  • Cuma Ezanının Önemi: Cuma günü öğle vaktinde okunan ezan, özel olarak Müslümanları Cuma namazı adı verilen haftalık toplu ibadete çağırır.
  • Kur’anî Emir: Cuma Suresi’nde (62/9) şöyle buyrulur: “Ey iman edenler! Cuma günü namaz için çağrı yapıldığı zaman, hemen Allah’ın zikrine koşun ve alışverişi bırakın. Eğer bilirseniz bu, sizin için daha hayırlıdır.”. Ayette geçen “çağrı” ifadesinin ezan olduğu genel kabul görmüştür. Bu ayet, Cuma ezanını duyduğunda diğer işleri bırakıp namaza yönelmenin farz olduğunu belirtir ve ezanın Cuma namazı için kesin başlangıç işareti olduğunu teyit eder.

C. Zamanlama İlişkisi: Sela Ezandan Önce Okunur

  • Yerleşik Uygulama: Cuma selası, Cuma ezanından belirli bir süre önce okunur. Bu sürenin genellikle 45 dakika ile bir saat arasında değiştiği belirtilmektedir.
  • Aralığın Amacı: Sela ile ezan arasındaki bu zaman dilimi, cemaatin Cuma namazına hazırlanması, abdest alması, camiye gitmesi, varsa sünnet namazları kılması veya zikir ve dua ile meşgul olması için bir fırsat sunar.

III. Mübarek Vakit: Sela ile Ezan Arasında Dua Etmek

A. Aralığın Manevi Önemi

  • Tefekkür ve Hazırlık Zamanı: Sela ile başlayan bu süre, müminlere dünyevi meşguliyetlerden sıyrılıp Cuma namazının manevi atmosferine girmek için bir hazırlık ve yöneliş imkanı tanır. Selanın hatırlatmasıyla başlayan bu süreç, kalbi ve zihni ibadete odaklama fırsatıdır.
  • Yaygın Kabul Gören Fazilet: Pek çok kaynakta, özellikle Cuma günü sela ile ezan arasındaki vaktin, duaların kabulü için çok kıymetli ve müstecap (kabul olunan) bir zaman dilimi olduğuna dair güçlü bir inanış ve tavsiye yer almaktadır. Bu inanış, bu zaman diliminin Müslümanlar arasında özel bir devotional odak noktası haline gelmesine yol açmıştır. Hadislerde geçen ve bilinen ezan ile kamet arasındaki dua vaktinden ayrı olarak, sela ile ezan arasına atfedilen bu özel fazilet, muhtemelen Cuma gününün genel bereketi ile selanın başlattığı hazırlık sürecini birleştiren popüler bir dindarlık anlayışından kaynaklanmaktadır. Bu durum, yerleşik ibadet yapısı üzerine inşa edilen ve belirli topluluklarda (kaynakların işaret ettiği üzere muhtemelen Türkiye’de) öne çıkan bir devotional geleneğin varlığını gösterir. Bu, belki de ilk kaynaklarda bu spesifik aralık için doğrudan bir karşılığı olmasa da, Cuma gününün kutsallığından en erken işaretten (seladan) itibaren tam olarak faydalanma arzusunu yansıtır.

B. Tavsiye Edilen Dualar ve Zikirler

  • Genel Teşvik: Cuma günü boyunca, özellikle de Hz. Peygamber’e (s.a.s.) salavat getirmenin (Salât-ü Selâm) büyük fazileti olduğu genel olarak teşvik edilir.
  • Özel Tavsiyeler: Sela ile ezan arasında okunması özellikle tavsiye edilen dua ve zikirler şunlardır:
    • Temel Dua: “Lâ ilâhe illâ ente Yâ Hannânü Yâ Mennânü Yâ bedîassemâvâti vel ardı” (Senden başka ilah yoktur, Ey çok merhamet eden, Ey lütfu bol olan, Ey gökleri ve yeri eşsiz yaratan!). Bu duanın 100 kere okunmasının, Allah’tan hayırlı bir şey istendiğinde duanın kabulüne vesile olacağı pek çok kaynakta kuvvetle vurgulanır. Bu duanın bu zaman dilimiyle olan güçlü ilişkisi dikkat çekicidir.
    • Salavat: Hz. Peygamber’e (s.a.s.) salavat getirmek. Örneğin, 80 salavat getirenin 80 yıllık günahının affolunacağına dair rivayetler aktarılır.
    • Kur’an Tilaveti: Helal rızık için Cuma Suresi’nin 9-10-11. ayetlerinin 3 defa okunması; dileklerin gerçekleşmesi için Rahman Suresi’nin 3 defa okunması; Ayet-el Kürsi gibi ayetlerin okunması.
    • Diğer Dua ve Zikirler: İstiğfar (günahların bağışlanması için af dilemek), Peygamberimizden rivayet edilen çeşitli dualar, “Ya Allah” gibi zikirler, “Lâ ilâhe illallah…” ile başlayan farklı zikirler ve diğer tesbihatlar tavsiye edilmektedir.

Bu özel formüllerin (belirli dua metinleri, salavat sayıları, sure tekrarları) sela ile ezan aralığına bağlanması ve bunlara özel faydaların (duanın kabulü, günahların affı, rızık, dileklerin gerçekleşmesi) atfedilmesi, bu uygulamaların yaşayan, dolaşımda olan bir popüler dini geleneğin parçası olduğunu düşündürmektedir. Bu tür tavsiyeler genellikle topluluk içi öğretiler, dini yayınlar ve günümüzde sosyal medya gibi platformlar aracılığıyla yayılmaktadır. Bu durum, klasik fıkıh veya hadis kaynaklarında bu kesin zamanlama ile evrensel olarak emredilen uygulamalar olmaktan ziyade, belirli kültürel veya toplumsal bağlamlarda rağbet gören ve kuvvetle tavsiye edilen devotional pratiklerin dinamik doğasını göstermektedir.

C. Tablo: Cuma Selası ile Ezan Arasında Tavsiye Edilen Dua ve Zikirler

Aşağıdaki tablo, araştırma verilerinde sela ile ezan arasında yapılması tavsiye edilen başlıca uygulamaları özetlemektedir:

Uygulama (Dua/Zikir/Sure) Kısa Anlam/Amaç Bildirilen Fazilet/Fayda Tavsiye Edilen Tekrar Sayısı
“Lâ ilâhe illâ ente Yâ Hannânü Yâ Mennânü Yâ bedîassemâvâti vel ardı” “Senden başka ilah yoktur, Ey çok merhamet eden, Ey lütfu bol olan…” Meşru istekler için duanın kabulü 100 kere
Salavat-ı Şerife Hz. Peygamber’e (s.a.s.) salat ve selam getirmek Günahların affı (örn. 80 salavat=80 yıllık günah) 80 kere (örnek)
Cuma Suresi, 9-10-11. Ayetler Cuma namazı ve sonrası ile ilgili ayetler O hafta içinde helal para geçmesi 3 defa
Rahman Suresi Allah’ın Rahman ismini ve nimetlerini anlatan sure Dileklerin gerçekleşmesi 3 defa
İstiğfar (“Estağfirullah…”) Allah’tan bağışlanma dilemek Günahlardan arınma Belirtilmemiş
Ayet-el Kürsi Allah’ın yüceliğini ve koruyuculuğunu anlatan ayet Korunma ve bereket Belirtilmemiş
“Ya Allah” Zikri Allah’ı anmak Dileklerin kabulü 100 defa (örnek)
Diğer Peygamber Duaları, Rızık, Şifa Duaları Çeşitli ihtiyaçlar için Allah’a yönelmek İhtiyaca göre şifa, rızık, korunma vb. Belirtilmemiş

IV. Zamanlama Sorununu Ele Almak: Duanın Ezan Öncesi Bitirilmesi Gerekir mi?

A. Mevcut Bilgilere Göre Doğrudan Cevap

İncelenen kaynaklar (Diyanet’in ilgili konulardaki görüşleri dahil olmak üzere, bu spesifik noktaya dair bir fetva bulunmasa da) ve genel İslami prensipler ışığında, Cuma selası ile ezanı arasında okunması tavsiye edilen bu özel duanın (veya diğerlerinin) Cuma ezanı başlamadan önce mutlaka bitirilmesi gerektiğine dair açık bir dini zorunluluk veya hüküm bulunmamaktadır.

B. Tartışma: Zamanı Değerlendirmek vs. Katı Bir Bitiş Tarihi

  • Vakti Değerlendirme Vurgusu: Tavsiyelerin odak noktası, sela ile ezan arasındaki bu mübarek kabul edilen zaman dilimini dua, zikir ve tefekkürle değerlendirmektir. Fazilet, bu hazırlık döneminde bu tür ibadetlerle meşgul olmaktan kaynaklanmaktadır. Bu vakti ganimet bilip değerlendirmeye çalışmak esastır.
  • Ezanın Rolü: Tekrar belirtmek gerekirse, ezan, namaz vaktinin girdiğini bildiren ve diğer meşguliyetleri bırakıp namaza yönelmeyi gerektiren birincil çağrıdır. Ezan öncesi dönem ise bir hazırlık ve yöneliş sürecidir.
  • Ezan-Kamet Aralığı ile Benzerlik: Bu durum, hadislerle fazileti sabit olan ezan ile kamet arasındaki vakitle benzerlik gösterir. Bu arada yapılan duaların reddedilmeyeceği müjdelenmiştir. Buradaki amaç da, kamet getirilmeden duayı bitirme zorunluluğu değil, o kıymetli anları dua ile geçirmektir. Prensip, fırsatı değerlendirmektir.
  • Niyetin Önemi: İslam’da amellerin niyetlere göre değerlendirildiği unutulmamalıdır. Kişinin bu vakti dua ile geçirme niyeti başlı başına değerlidir; ezanın okunmasıyla duanın yarıda kalması bu niyeti geçersiz kılmaz.
  • Fırsata Odaklanma, Zorunlu Tamamlama Değil: Tüm bu noktalar bir araya getirildiğinde, en makul yorum şudur: Sela ile ezan arasında dua etme tavsiyesi, bu aralığın manevi atmosferinden faydalanmak için duaya başlamak ve meşgul olmak ile ilgilidir; duanın geçerliliği veya kabulü için ezandan önce bitirilmesi şart koşulmamıştır. Ezan, bu özel hazırlık duasının doğal bitiş noktasını teşkil eder. Bu anlayış, ibadet eden kişiye gereksiz bir endişe yüklemeden katılımı teşvik eder.

C. Pratik Rehberlik

  • Zamanı Kullanmaya Çalışmak: Kullanıcıya ve bu konuda hassasiyet gösterenlere tavsiye edilen, Cuma selasını duyduktan sonra bu zaman dilimini tavsiye edilen veya kendi tercih ettikleri dualarla değerlendirmeye gayret etmeleridir.
  • Ezana Karşılık Vermek: Cuma ezanı okunmaya başladığında, genel İslami adaba uygun olarak, yapılan nafile ibadeti (bu durumda gönüllü duayı) duraklatıp ezanı dinlemek, müezzinin sözlerini tekrar etmek ve ezan bittikten sonra okunması sünnet olan ezan duasını yapmak tavsiye edilir. Bu, ezanın birincil çağrı olma özelliğine saygının bir gereğidir.
  • Duaya Sonra Devam Etmek: Eğer okunan dua ezanla birlikte yarıda kalmışsa, kişi ezan ve ilgili dualar bittikten sonra kaldığı yerden devam edebilir. Ayrıca, ezan ile kamet arasındaki vaktin de dua için kıymetli olduğu unutulmamalıdır. Allah ile dua yoluyla kurulan bağ, sadece bu tek zaman aralığıyla sınırlı değildir.

V. Sonuç: Cuma Hazırlıklarının Ruhunu Benimsemek

Bu raporun temel bulguları şu şekilde özetlenebilir:

  • Cuma selası, ezandan önce okunan, kültürel olarak yerleşmiş önemli bir hatırlatmadır.
  • Sela ile ezan arasındaki zaman dilimi, özellikle bazı geleneklerde, dua için mübarek kabul edilen bir vakittir.
  • “Lâ ilâhe illâ ente…” gibi belirli duaların bu vakitte okunması kuvvetle tavsiye edilmektedir.
  • Ancak, bu duaların Cuma ezanı başlamadan önce bitirilmesi gerektiğine dair dini bir zorunluluk bulunmamaktadır.

Asıl amaç, Cuma namazı öncesinde kalbi Allah’a yönelterek manevi bir hazırlık yapmaktır. Bu süre zarfında samimiyetle zikir ve dua ile meşgul olmak, ezandan önce bitirilip bitirilmediğine bakılmaksızın değerlidir. Unutulmamalıdır ki, ezana icabet etmek ve Cuma namazına katılmak asli farz görevlerdir. Tavsiye edilen dualar ise bu farzlara giden yolda manevi hayatı zenginleştiren nafile ibadetlerdir ve farzların önüne geçmemelidir.

Son olarak, hem farz ibadetleri yerine getirme hem de tavsiye edilen nafilelerle manevi yaşamı zenginleştirme konusunda samimi bir gayret içinde olmak ve faydalı bilgiyi aramaya devam etmek teşvik edilir.