Tiratron nedir? Elektron tüpü olarak da adlandırılan tiratron, ne için kullanılır ve nasıl çalışır? Tiratron teknolojisi hangi yıllarda geliştirilmiştir ve hangi dönemlerde yaygın olarak kullanılmıştır?
Tiratron Nedir?
Tiratron, elektron tüpü olarak da bilinen bir elektronik cihazdır. Tiratron, yüksek gerilimlerde çalışan ve akımın geçişi üzerinde kontrol sağlayan bir valf türüdür. Genellikle doğrusal olmayan elektriksel özelliklere sahip olan devrelerde kullanılır. Tiratronlar, yarı iletken valflerle benzer özelliklere sahip olsa da, daha eski bir teknoloji olan vakum tüpü tabanlıdır.
Tiratron Ne İçin Kullanılır?
Tiratronlar, elektronik cihazların çalışma prensiplerinde kullanılan bazı temel işlevleri yerine getirmek için kullanılır. Bunlar arasında alternatif akımı doğrultma, yüksek gerilimi düşük gerilime dönüştürme, sürekli değişen akımlardaki değerleri sabitleme ve zamanlama işlemleri yapma gibi işlevler bulunur. Özellikle güç kaynaklarında kullanılan tiratronlar, güçlü elektrik akımlarını yönlendirerek elektrikli cihazların düzgün ve güvenli bir şekilde çalışmasını sağlar.
Tiratronun Çalışma Prensibi
Tiratron, bir vakum tüpü içerisinde yer alan üç elektrot (katot, anot ve kontrol ızgarası) tarafından kontrol edilir. Katot, elektron akışının başladığı yerdir. Kontrol ızgarası, akım geçişini düzenlemek için kullanılır. Anot ise akımın toplandığı noktadır. Tiratron çalışmaya başladığında, kontrol ızgarasına uygulanan gerilim, akımın akışını kontrol eder. Kontrol ızgarasına uygulanan pozitif gerilim, akımın akmasına izin verirken, negatif gerilim akımın kesilmesine neden olur. Bu şekilde, akımın istenilen şekilde düzenlenmesi sağlanır.
Tiratron Teknolojisinin Gelişimi ve Kullanım Dönemleri
Tiratron teknolojisi, 1920’lerin ortalarında geliştirildi ve 1930’lu yıllardan itibaren yaygın olarak kullanılmaya başlandı. Bu dönemde tiratronlar, özellikle radyo vericilerinde, güç kaynaklarında ve zamanlamada kullanılıyordu. Ancak, tiratronlar, yarı iletken teknolojisinin gelişmesiyle birlikte eski teknoloji haline geldi ve yerini daha gelişmiş elektronik bileşenlere bıraktı. Günümüzde, tiratronlar genellikle tarihi öneme sahip elektronik cihazlarda veya amatör elektronik projelerinde kullanılmaktadır.
TERİMLER:
- Elektron Tüpü: Elektron tüpü, elektrik sinyallerini amplifikasyon ve anahtarlama için kullanılan gaz veya vakum içeren bir elektronik cihazdır. Tiratronlar, vakum tüpü tabanlı bir elektron tüpüdür.
Günümüzde tiratronların yerini bir dizi modern bileşen aldı. Bu bileşenlerin ana nedeni, daha küçük ve daha verimli olmaları ve aynı zamanda daha fazla güvenililik sağlamalarıdır. Genellikle bunlar yarı iletken tabanlı bileşenlerdir.
Yarı İletken Bileşenler
Yarı iletken bileşenler elektroniği doyurur. Modern dünyada, en basit cihazdan en karmaşık cihazlara kadar elektroniğin hemen hemen her alanında bulunur. Tiratronların modern yerini alan bazı yarı iletken bileşenleri içerir:
Katı Hal Röleleri
Katı hal röleleri (SSRs), elektromekanik rölelerin yerini alabilecek tiratronların yerine kullanılır. SSR’ler fiziksel hareketi gerektirmez ve bu da onları oldukça güvenilir yapar. Bu, genellikle elektriksel giriş sinyalini kabul eden bir LED ile genellikle bir fototriac, bir foto sinyalini elektrikli bir sinyale dönüştüren bir fotodiyot ya da fototransistör içerir.
Transistörler
Transistörler, tiratronların yerini alan başka bir bileşendir. Transistörlerin birçok avantajı vardır, bunların başında küçük olmaları, düşük voltaj gerektirmeleri ve daha geniş bir sinyal aralığını işleyebilmeleri gelir. Transistörler hızlı bir şekilde açılıp kapanabilirler, bu da onları yüksek frekanslı uygulamalar için ideal kılar.
Diyotlar
Diyotlar, özellikle yüksek frekanslı uygulamalarda tiratronların yerini alabilir. Diyotlar bir akımı tek yönlü yapabilir, tiratronlar gibi, ancak daha hızlı çalışır ve daha küçüktürler.
Triyaklar
Triyaklar, ayrıca AC güç kontrol uygulamalarında tiratronların yerini alabilirler. Triyaklar, bir diyot köprüsüne benzer şekilde çalışabilir, ama AC’yi DC’ye dönüştürme yeteneklerinin yanı sıra, bir triyak ayrıca AC sinyalinin her iki yarısının da kontrol edilmesine izin verir.
TERİMLER:
Tiratron: Elektroniğin erken devrelerinde kullanılan büyük, camdan yapılmış, düşük hızlı bir anahtar tipi olarak tanımlanabilir.
Katı Hal Röleler (SSR): Elektriksel sinyalleri anahtarlama görevlerinde kullanılan elektronik anahtarlar.
Transistör: Küçük bir yarıiletken cihaz, temel amacı bir elektrik sinyalini amplifikasyon (çoğaltma) veya anahtarlama gibi işlemlere tabi tutmaktır.
Diyotlar: Akımın belirli bir yönüne izin veren bir tür yarıiletken cihazdır. Genellikle AC’yi (alternatif akım) DC’ye (doğru akım) dönüştürme uygulamalarında kullanılır.
Triyaklar: Transistör benzeri bir bileşen, ancak AC kontrol uygulamaları için tasarlanmış. Yarı dalgaları ayrı ayrı kontrol edebilir ve bu nedenle AC’ye karşı çok esnektir.