Hangi enstrümanlar geleneksel Anadolu Müziği’nde kullanılır? Bu enstrümanların tarihi, yapıları ve çalınış teknikleri hakkında detaylı bilgi verebilir misiniz?
Geleneksel Anadolu Müziği, birçok farklı enstrümanın kullanıldığı zengin bir müzik kültürüne sahiptir. Tabii ki, bu enstrümanlar arasında bazıları daha yaygın ve öne çıkmaktadır. İşte geleneksel Anadolu Müziği’nde sıkça kullanılan enstrümanlar:
Bağlama
Bağlama, en yaygın kullanılan enstrümanlardan biridir ve Anadolu’nun hemen hemen her köşesinde bulunur. Kökenleri binlerce yıl önceye kadar uzanan bağlama, genellikle üç telli, dört telli veya yedi telli olarak kullanılır. Bu enstrümanın yapısı sazdan farklıdır ve akord edilmesi de sazdan biraz farklıdır. Bağlama, şarkı söyleme, ezgi çalma ve türkü söyleme gibi amaçlarla kullanılır. Çalınış tekniği, sol el ile parmak ucu ve sağ elle oluk şeklinde kullanılan plectrum (mızrap) kullanımına dayanır.
Keman
Keman, diğer enstrümanlara kıyasla daha yeni bir enstrümandır ve Osmanlı dönemi İstanbul’da ortaya çıkmıştır. Ancak zamanla Anadolu’nun çeşitli yerlerinde popülerlik kazanmıştır. Keman, geleneksel Anadolu Müziği’nde kullanılmak üzere özel olarak yapılmıştır. Kemanın yapısı ve çalınış tekniği Batı müziğine benzer. Ancak Anadolu müziğinde bowing ile farklı tonlar da üretilmektedir.
Ud
Ud, hemen hemen tüm dönemlerde kullanılan köklü bir enstrümandır. Anadoluda’nın yanı sıra, Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde de yaygındır. Ud, kısa bir sap ve kubbeli bir gövdeye sahiptir ve penayla çalınır. İki sol el parmağı, telleri değişik frekanslarda tutarak tonları değiştirir.
Kanun
Kanun, genellikle klasik müzikte kullanılan bir enstrüman olarak düşünülse de, geleneksel Anadolu Müziği’nde de yaygın olarak kullanılmaktadır. Kanun, ahşap bir gövde ve metal tellere sahiptir ve telleri çekmek için yapılmış ufak çubuklardan kullanılır. Yine iğne şeklindeki plastik seçici, her tellere karşılık gelen metal charlardı çalarak sesin çıkmasına neden olur.
Ney
Ney, farklı kültürlerde kullanılan bir enstrüman olmakla birlikte, geleneksel Anadolu Müziği’nin ayrılmaz bir parçasıdır. Kamıştan yapılmış, düdük benzeri bir enstrümandır. Ney’e üflemek, belirli bir şekilde dil kullanarak notaları üflemek anlamına gelir. Ney’de, herhangi bir perde olmamasına rağmen farklı notalar için diğer flütlere göre daha değişik tutuşlar öğrenilir.
TERİMLER:
- Penayla çalmak: Tellere penayı yerleştirip, teli çekmek.
- Charlama: Kanunun tellerinin altına yerleştirilen, sesi oluşan bir parça.
- Char: Kanundaki telleri çıkaran parçalar.