Canlılar arasındaki sınıflandırma nasıl çalışır? Hangi alanlar incelenir? Sınıflandırmada kullanılan kriterler nelerdir? Hangi canlılar nereye yerleştirilir ve bu yerleştirme nasıl belirlenir?
Canlıların sınıflandırılması bilim dünyasındaki en temel konulardan biridir. Canlıların sınıflandırılmasında, yapılan çalışmaların büyük bir kısmı, bu canlıların gözlemlenerek incelenmesi ve belirli kriterlere göre sınıflandırılmasıyla gerçekleştirilir. Bu çalışmaların genel adı taksonomi olarak bilinmektedir.
Sınıflandırmanın İlkeleri:
Canlıların sınıflandırılmasında, belirli kriterlere göre yapılan çalışmalar vardır. Bunlar;
1. Bireysel İlkeler: Sınıflandırmada ilk adım, incelenen organizmanın üyeliği konusunda tam bir kesinliğe ulaşmaktır.
2. Temel Soru: Bu ilkeye göre canlılar, belirli bir taksonomik hiyerarşi altında sınıflandırıldığı için birbirleri arasındaki temel farkları açıklamalıdır.
3. Özellikler: Her takson, özel bir özelliğe sahip olmalı ve bu özellik, belirli bir çalışma tarafından kanıtlanarak devam etmelidir. Sınıflandırma, organizmanın bütün özellikleri ile ilgilidir.
4. Evrimsel İlkeler: Bu ilkeye göre canlılar, evrimsel biçimleri konusunda kesin bir bilgi olmadan sınıflandırılamaz.
5. Takson Boşlukları: Taksonomik hiyerarşi, hiç kimseyi boşlukta bırakmamalıdır.
Sınıflandırmanın Alanları:
Canlıların sınıflandırılması birçok farklı alanda yapılmaktadır. Bunların başında sistematiği ve taksonomiyi sayabiliriz. Bu çalışmalar, biyolojik çeşitlilik ve doğal kaynakların korunması, bitki ve hayvan hastalıkları, yaban hayatı yönetimi, genetik kaynakların korunması, Türkiye’nin florası ve faunasına dair veri tabanlarının oluşturulması gibi birçok alanda kullanılmaktadır.
Sınıflandırmada Kullanılan Kriterler:
Sınıflandırmada kullanılan temel kriter, organizmanın anatomisi ve morfolojisidir. Fakat günümüz teknolojisi sayesinde, organizmaların DNA’sı da sınıflandırmada kullanılmaktadır. Sınıflandırmada en temel kriterlerden bazıları şunlardır:
- Canlıların hücre tipi: Prokaryotlar ve Eukaryotlar olarak iki kategoriye ayrılır
- Organizmanın yapısal özellikleri: bitkiler, hayvanlar ve protistler olarak farklılıklar gösterir.
- Organizmanın beslenme şekli: Ototrof, Heterotrof ve Kiralama (parazit) olarak üç farklı gruba ayrılır.
- Organizmanın yaşam alanı: karada, suda veya her ikisinde de yaşayanlar şeklinde ayrılır.
Canlıların Yerleştirilmesi:
Sınıflandırma sistematiği, canlıları tanımlamak, adlandırmak ve sınıflandırmak için uluslararası olarak kabul edilen tüm yöntemleri ve kuralları içerir. Canlılar, genellikle fiziksel benzerliklere göre bir araya getirilir. Ancak, günümüzde canlıların genetik özellikleri de sınıflandırmada önemli bir rol oynamaktadır. Canlılar, belirli bir taksonomik hiyerarşi içinde sıralanır. Bu hiyerarşik sistemde, daha düşük taksonomik kategoriler, daha yüksek taksonomik kategorilerin parçalarıdır. En temel taksonomik kategori, türdür ve taksonomik hiyerarşi, tür düzeyinden başlar.
Sınıflandırmanın önemli bir diğer yönü, türlerin belirlenmesidir. Her organizmanın kendine özgü bazı özellikleri vardır ve bu özellikler, türlerin tanımlanmasına yardımcı olur. Her tür, kendine özgü bir adlandırmaya sahiptir ve bu adlandırma genellikle ikili adlandırma olarak bilinir. Birinci ad, organizmanın cinsini, ikinci ad ise organizmanın türünü tanımlar.
TERİMLER:
Resimler: Taksonomik kategorilerdeki bir taksonomik grubun tüm özelliklerini gösteren görsel materyallerdir.